Balık Yağı Takviyelerinde Şaşırtan Gerçekler

Genelde ton balığı, ringa, uskumru, hamsi gibi yağlı balıkların dokularında elde edilen balık yağları Omega-3 yağ asitlerinin besin kaynağıdır.
İnsan vücudunun birçok işlevini gerçekleştirmesi için gereksinim duyduğu maddeler arasında bulunmakta olup, yüksek oranda D vitamini ve DHA içerir.
Vücutta sentezlenemez bu nedenle uzman kontrolünde takviye olarak dışardan alınması gerekmekte olup, tablet, kapsül ve sıvı şeklinde formları mevcuttur.
Vücuttaki emilimini hızlandırmak ve olumlu etkilerini arttırmak amacıyla demir, kalsiyum, vitaminler gibi bileşenlerle birlikte tüketilmesi daha uygundur.

Balık Yağının Faydaları

Yapılan birçok araştırmada dozunda tüketilmesi durumunda;

Kanın pıhtılaşmasına engel olduğundan kalp ve damar sağlığını koruduğu,
Kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL değerini düşürüp, iyi kolesterol olarak adlandırılan HDL değerini yükselttiği,
Kalp krizi sonucu ani ölüm ihtimalini azalttığı ancak fazla miktarda tüketilmesi durumunda kalp krizine neden olabileceği,
Soğuk algınlığı, grip gibi solunum yolu rahatsızlıklarını azaltarak bağışıklık sistemini güçlendirdiği,
Kısa bağırsak sendromu, iltihaba bağlı olarak gözlenen bağırsak rahatsızlıkları olan ülseratif kolit, crohn hastalığı ve çölyak rahatsızlığı gibi sindirim kanalı hastalıklarında etkin olduğu,
Miyokard enfarktüsü geçirmiş hastalarda, diyetlerine balık yağı eklenerek tüketmeleri sonrası iyileşme olduğu,
Sporcularında takviye olarak tükettiği balık yağlarının ağrıyı azalttığı, özellikle bisikletçilerde kardiyovasküler dinamikler ve kas iyileşmesi üzerinde olumlu etkilerinin olduğu,
Depresyon ve anksiyete hali, çocuklarda gözlenen hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliğinin giderilmesinde,
Değişik kanser türleri, diyabet hastalığı, iltihaplanma halleri, alzheimer, gözde gelişen sarı nokta rahatsızlığı ve gözde gelişen kuruluk hali durumu, değişik cilt rahatsızlıkları, sedef ve akne benzeri hastalıkların tedavisinde,
Doğurganlığı artırarak sağlıklı bir hamilelik sağladığı tespit edilmiştir.

Balık Yağının Zararları

Balık yağı takviyeleri sporcularda güvenli olarak görülmekle birlikte; “daha fazlası daha iyidir” mantrasına uygun olarak takviyeleri tavsiye edilenden fazla tükettiklerinde; yağların oksidasyonu ile artan oksidatif stres, yağlarda konsantre ağır metallere ve toksinlere maruz kalma, mide bulantısı gibi hafif gastrointestinal yan etkileri, uzun süre ve aşırı dozda tüketilmesi durumunda kanama riskine neden olabilmektedir.

Dünya Genelinde Üretilen Balık Yağları Hakkında Yapılan Araştırmalar

Çeşitli balık yağı ürünlerinde bulunan yağ asitlerinin hem miktarı hem de kalitesiyle ilgili şüphe ve endişelerin olduğu dile getirilmiştir.

ABD’de analiz edilen balık yağı takviyelerinin %70'inden fazlası (47 balık yağı ürünü seçilmiş) ürün etiketinde belirtilen EPA ve DHA miktarlarını içermediği, Yeni Zelanda'da yapılan analizde, 32 balık yağı takviyesinden sadece 3'ünün etiket içeriğinin %100'ü kadar EPA ve DHA içerdiği, üçte ikisinin de etikette iddia edilen içeriğin %69’undan daha azını içerdiği, daha endişe verici bir durumun ise takviyelerin %50'sinin önerilen toplam oksidasyon değerlerini aştığı, Türkiye pazarında ise satışa sunulan şurup ve kapsül formundaki 15 farklı ticari balık yağı takviyesinin, yağ asidi bileşimi analiz edilmiş ve balık yağı kapsüllerinin EPA ve DHA seviyelerinin, balık yağı şuruplarına kıyasla beyan edilen etiket içerikleriyle daha tutarlı olduğu tespit edilmiştir.

Önerilen Balık Yağı Takviyesi Alım Miktarı

Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi bilimsel görüşü, “Günde yaklaşık 5 g'a kadar EPA ve DHA'nın uzun vadeli ek alımları” olarak bildirilmiş, buna göre, insan tüketimine yönelik yağın %30 EPA artı DHA içermesi artık yaygın kabul görmüş bir endüstri standardıdır ve 18/12 oranı en çok tercih edilen ve değerli profildir.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü yetişkin erkekler ve hamile olmayan/emzirmeyen yetişkin kadınlar için 250 mg/gün EPA artı DHA dozu önerirken, Amerikan Kalp Derneği koroner kalp hastalığı olduğu bilinen hastalar için yaklaşık 1 g/gün EPA artı DHA önermektedir.

Referanslar

[1] Lewis, N. A., Daniels, D., Calder, P. C., Castell, L. M., ve Pedlar, C. R. (2020). Are there benefits from the use of fish oil supplements in athletes? A systematic review. Advances in Nutrition, 11(5), 1300-1314.

[2] Li, Z. H., Zhong, W. F., Liu, S., Kraus, V. B., Zhang, Y. J., Gao, X., ... ve Mao, C. (2020). Associations of habitual fish oil supplementation with cardiovascular outcomes and all cause mortality: evidence from a large population based cohort study. bmj, 368.

[3] Santos, H. O., Price, J. C., ve Bueno, A. A. (2020). Beyond fish oil supplementation: the effects of alternative plant sources of omega-3 polyunsaturated fatty acids upon lipid indexes and cardiometabolic biomarkers—an overview. Nutrients, 12(10), 3159.

[4] Venugopalan, V. K., Gopakumar, L. R., Kumaran, A. K., Chatterjee, N. S., Soman, V., Peeralil, S., ... ve Nagarajarao, R. C. (2021). Encapsulation and protection of omega-3-rich fish oils using food-grade delivery systems. Foods, 10(7), 1566.

[5] Sherratt, S. C., Lero, M., ve Mason, R. P. (2020). Are dietary fish oil supplements appropriate for dyslipidemia management? A review of the evidence. Current opinion in lipidology, 31(2), 94.

[6] Heller, M., Gemming, L., Tung, C., ve Grant, R. (2019). Oxidation of fish oil supplements in Australia. International journal of food sciences and nutrition, 70(5), 540-550.

[7] Ghasemi Fard, S., Wang, F., Sinclair, A. J., Elliott, G., ve Turchini, G. M. (2019). How does high DHA fish oil affect health? A systematic review of evidence. Critical reviews in food science and nutrition, 59(11), 1684-1727.

[8] Yüksel, S. (2023). Gıda Takviyesi Olarak Satılan Balık Yağı Kapsüllerinin Yağ Asitleri Kompozisyonu ve Lipit Kalitesinin Belirlenmesi (Master's thesis, Fen Bilimleri Enstitüsü).

[9] Aktaş, ö. ü. i. Omega Yağ Asitlerinin İnsan Sağlığı Açısından Önemi.