Doğal Renklendirici Antosiyaninler

Antosiyanin Nedir?

Birçok çiçeğin ve meyvenin renginin oluşmasında etkili olan biyoaktif bileşiklere “flavonoidler” denir. Antosiyaninler ise flavonoid ailesine ait suda çözünebilen renkli pigmentler olarak karşımıza çıkar. Meyve ve sebzelere kırmızı, mavi ve mor renk verirler ve bu renkli pigmentleri sayesinde gıda endüstrisinde doğal renklendirici olarak kullanılırlar.

1913 yılında mavi çiçekli Centaura cyanus’ta ilk antosiyanin yapısal olarak tanımlanmıştır. Günümüzde yapısı belirlenmiş antosiyanin sayısının ise 600’ü aştığı söylenmektedir.

Her bitki hücresi özelleşmiş yapılara gereksinim duymadan antosiyanin üretme yeteneğine sahiptir.

Antosiyanin Ekstraksiyonu Nasıl Olur?

Antosiyaninler, çeşitli meyve ve sebzelerden ekstrakte edilen (ayrılan) polar moleküllerdir. Bu işlem için sulu etanol, metanol veya aseton karışımları kullanılır. Yaygın olarak çözücü ekstraksiyon yöntemiyle ve daha özel olarak HCl ve metanol kullanılarak ekstrakte edilmektedirler. (Durana ve ark. 2001).

Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

Antioksidan Özellik Gösterir

Serbest radikaller hücre hasarına ve yaşlanmaya neden olabilir. Antosiyaninler, vücudu serbest radikallerden koruyarak antioksidan görevi görür.

Kronik Hastalıklar Üzerine Etkisi

Antosiyaninlerin antioksidan etkisiyle iltihaplanma sinyallerini düzenleyerek kronik hastalık riskini azalttığı gözlemlenmiştir. Vücutta koruma mekanizmalarını güçlendirerek ve bazı sağlık sinyallerini düzenleyerek uzun süreli hastalık riskini azaltabilir.

Kanserin Gelişimi Üzerine Etkisi

Antosiyaninlerin vücuttaki oksidatif hasarı hafiflettiği, DNA hasarını onardığı ve kanser hücrelerinde ölümü (apoptoz) başlattığı saptanmıştır. Ancak bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.

Beyin Sağlığına Etkisi

Antosiyaninlerin sinir hücrelerini koruduğu ve sinir sistemine zarar veren toksik etkileri iyileştirdiği öne sürülmektedir. Hafıza, öğrenme ve bilişsel yetenekleri arttırabilir. Alzheimer ve Demans hastalıklarının ilerlemesini yavaşlatabilir.

Kalp Sağlığına Etkisi

Yapılan çalışmalar antosiyanin tüketiminin kalp sağlığını olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Kan basıncını kontrol edebileceği ve damar sağlığını iyileştirebileceği düşünülmektedir.

Diyabet Üzerine Etkisi

Yapılan çeşitli çalışmalarda antosiyanin alımının Tip 2 diyabette kan şekeri seviyelerinin yükselmesini engellediği ve insülin duyarlılığını arttırdığı tespit edilmiştir. Ancak, bu konudaki deneysel çalışmalar sınırlıdır.

Göz Sağlığına Etkisi

Antosiyaninlerdeki antioksidan etki retina pigment epitelinde gözlemlenmiştir. Hayvan modellerindeki çalışmalarda, yaban mersini ekstraktının (özü) katarakt riskini azalttığı rapor edilmiştir.

Antosiyaninlerin görsel fonksiyonları iyileştirmesi üzerine yapılan bazı araştırmalarda ise, frenk üzümü antosiyaninlerinin geçici miyobu engelleyebildiği, göz yorgunluğunu azalttığı ve karanlık adaptasyonunu iyileştirdiği gözlemlenmiştir.

Hangi Meyve ve Sebzelerde Bulunur?

Antosiyanin içeren bazı gıdalar:

Kiraz
Siyah erik
Siyah ve mor üzüm
Nar
Pancar
Turp
Patlıcan
Siyah fasulye
Soya fasulyesi
Mor lahana
Üzüm suyu ve şarap
Dut
Kırmızı soğan
Kara mürver
Siyah kuş üzümü
Böğürtlen
Çilek
Vişne
Ahududu
Yaban mersini

Antosiyanin miktarının meyve veya sebzelerin türüne, çeşidine ve olgunluk derecesine bağlı olarak değişebileceği unutulmamalıdır. Örneğin yaban mersininin 100 gramında 60 ila 200 mg arasında antosiyanin bulunurken bu değer kırmızı soğanda 7 ila 21 mg arasındadır. Ayrıca, bu besin maddelerinin sağlığa yararları antioksidan özelliklerine ve diğer besin içeriklerine bağlı olarak değişiklik gösterir.

Ancak yine de antosiyaninlerin mükemmel bir diyet dostu olduğunu ve beslenmede mutlaka olması gereken fonksiyonel gıdalardan olduğu söylenebilir.

Günlük Alınması Gereken Doz Ne Olmalıdır?

ABD’de, Kanada’da ve Avrupa Birliği’nde antosiyaninler için diyet referans alımları henüz mevcut değildir. Ancak Çin’de antosiyaninler için özel önerilen seviye 50 mg/gün’dür.

Antosiyaninlerin diyetle alımının; 20 yaşındaki bireyler için 11.6 ± 1.1 mg/gün olduğu tahmin edilmektedir. Ortalama olarak günlük antosiyanin alımı; kadınlarda (12,6 ± 1,5 mg/gün), erkeklerle (10,5 ± 0,8 mg/gün) olduğu görülmektedir. (Sebastian ve ark. 2015).

KAYNAKÇA:

Afacan, F. Ö., & Sönmezdağ, A. S. (2020). ANTOSİYANİNLERİN BESLENMEDEKİ ÖNEMİ VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ. Karya Journal of Health Science, 1(1), 19-24.
KELEŞ, Y. (2015). Antosiyanin pigmentlerin biyokimyası ve analizi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 19-25.
Aktaş, T., & Çölgeçen, H. (2017). Farklı bitki türlerinden bitki doku kültürü teknikleriyle flavonoidlerin üretimi. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2), 665-673.
(Dr. Gaye Y.). (03.02.2023). Antosiyanin nedir? Antosiyanin ne işe yarar? https://www.youplus.com.tr/saglikli-yasam-onerileri/antosiyanin-nedir-antosiyanin-faydalari.
Durana, E. A., Giustib, M. M., Wrolstadc, R. E., Gloria, M. B. A. (2001). Anthocyanins from oxalis triangularis as potential food colorants. Food Chem, 75(2), 211-216
Sebastian, R. S., Enns, C. W., Goldman, J. D., Martin, C. L., Steinfeldt, L. C., Murayi, T., Moshfegh, A. J. (2015). New database facilitates characterization of flavonoid intake, sources, and positive associations with diet quality among U.S. adults. J Nutr, 145, 1239-48.
BİLGİÇ, S., & AKTAŞ, Ö. Ü. İ. ANTİOKSİDAN İÇEREN BESİNLER.
Erişim tarihi: 23.01.2024. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=126221.