Geleceğimiz: Akıllı Gıda Ambalajları
Gıda ambalajları; gıda ürünlerinin bozulmasına neden olan
- Isı
- Işık,
- Nem,
- Basınç,
- Darbeler( çarpma,ıslanma,zedelenme)
- Mikroorganizmalar
gibi etkenlerden muhafaza etmek ve tüketicinin daha yüksek kalitedeki gıdalara ulaşmasını sağlamak amacıyla kullanılan koruyucu malzemelerdir.
Ambalajlar, metal, kağıt, cam, plastik gibi malzemelerden oluşmakta ve içine konulan ürünü bir arada tutarak taşıma ve depolama işlemlerini kolaylaştırmakta ve tüketicilere ürün hakkında bilgi vermektedir.
Akıllı Ambalaj Teknolojisi
Akıllı ambalaj teknolojisinde üç akıllı sistem vardır; sensörler, göstergeler ve radyo frekansı tanımlama (RFID) sistemleridir.
1. Sensörler
Gıda ürünlerinde fiziksel veya kimyasal bir durumun ölçümü sonucunda sinyal vererek yabancı maddenin varlığını tespit eder. Gıdaların bozulmasına neden olan ambalaj sızıntılarını ölçmede oldukça etkilidir. Özellikle et ve süt ürünleri gibi çabuk bozulan gıdalardaki mikrobiyal büyüme kaynaklı değişikliklerin tespitinde kullanılırlar. Sensörleri gruplandıracak olursak gaz sensörleri, nanobiyosensörler ve biyosensörler olarak adlandırabiliriz. Biyosensörler biyolojik reaksiyonların enzimler ve mikropların kaydedilmesinde kullanılır. Gaz sensörleri paketlenmiş gıdalardaki gazların varlığını tespit etmede kullanılan sensör çeşididir.
2. Göstergeler
Gıdalarda bulunan farklı maddeleri ve konsantrasyonunu gösterirler. Ürünlerin tazeliğini, renginin uygunluğunu, zaman ve sıcaklık durumlarını, ambalajlarda sızıntı olup olmadığını belirlemede kullanılırlar. Yapılan araştırmaya göre meyvelerde kullanılan akıllı ambalajlar ve ambalajda bulunan göstergeler sayesinde meyvelerin tüketim ömrünün de arttığı görülmüştür.
3. Radyo Frekansıyla Tanımlama (RFID)
İnsan müdahalesi olmadan veri toplamak, ürünlerin sıcaklık, nem, ışık, basınç ve pH'ını izlenmesi ve gıda güvenliği için önemli bir durum olan soğuk zincirin olası aksaklık durumlarını tespitinde kullanılmaktadır. Gıdaları belirleme, kategorize etme, izlenebilirlik kontrolü ve tedarik süreçlerini başarılı bir şekilde yönetilmesinde etkili olan bir yöntemdir. Ürünlerde aksi bir durum oluştuğunda geri çağırmaya olanak sağlamaktadır.
Akıllı Ambalaj Teknolojisinin Kullanımının Nedenleri
Gıda ürünlerinin paketlenmesinin yasal zorunluluk olması, enerji maliyetlerinin gün geçtikçe artması gibi nedenlerden kullanılmaktadır. Akıllı ambalajların kullanılmasıyla tüketiciler daha kolay bilgi sahibi olmaktadır. Ürün kalitesi akıllı ambalajlar sayesinde artar ve atıklar azalır. Halk sağlığını iyileştirmede etkilidir.
Akıllı Ambalaj Teknolojisinin Faydaları
- Gıdaların daha uzun raf ömrüne sahip olmasını sağlamak.
- Gıdaların nakliye ve depolama sürecindeki durumunu izlemek.
- Gıda kalitesine ilişkin sıcaklık ve pH hakkında bilgi vermek.
- Verimli bir tedarik süreci geçirilmesine yardımcı olmak,
- Üretici ve tüketicinin ekonomik kayıplarını engellemek,
- Sürdürülebilir gıda güvenliği için izlenebilirlik durumlarına faydalı olmak.
- Uygun koşullarda muhafaza edilmeyen ürünlerin tüketilmesini engellemek.
- Gıda kaynaklı zehirlenmelerin önüne geçmek.
- Tüm dünyada büyük bir sorun olan gıda israfının önüne geçmek.
- Üretici ve tüketicinin sorunlarına etkili çözümler bulmak.
Tehlikeye neden olabilecek güvenli olmayan gıdaların her türlü olası sağlık risk durumlarının tespiti, önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılması için kullanılan "Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktası" (HACCP) sisteminin de geliştirilmesinde faydalı olmaktadır.
Referanslar
[1] Öksüztepe G., Beyazgül P.,2015. Akıllı Ambalajlama Sistemleri ve Gıda Güvenliği. Fırat Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Elazığ, TÜRKİYE. F.Ü.Sağ.Bil.Vet.Derg. 2015; 29 (1): 67 – 74.
[2] Konuk Takma, D., Şahin Nadeem, H. (2019). Gıdalarda akıllı ambalajlama teknolojisi ve güncel uygulamalar. GIDA (2019) 44 (1): 131-144 doi: 10.15237/gida.GD18106.
[3] Kadağan Ö., Gürbüz İ.,B., 2022. Gıda Ürünlerinde Akıllı Ambalaj Sistemleri. Bursa Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü.
[4] Kocaman N., Sarımehmetoğlu B., 2010. Gıdalarda Akıllı Ambalaj Kullanımı. Vet Hekim Der Derg 81(2): 67-72, 2010.
Yorumlar
Yorum Yaz