Gıdaların Karbon Ayak İzini Biliyor Musunuz?
Gıdaların karbon ayak izi, yediğiniz yiyeceklerin yetiştirilmesi, işlenmesi, taşınması, depolanması, pişirilmesi ve atılmasından kaynaklanan sera gazı emisyonlarının iklim üzerinde bıraktığı toplam etkiye denir. Yani her şeyin çevre üzerinde bir etkisi vardır. Buna yediğimiz yiyecekleri de ekleyebiliriz. Peki siz, yediğiniz yiyeceklerin karbon ayak izini merak ediyor musunuz?
Oxford Üniversitesi araştırmacısı Joseph Poore, İsviçre Tarım Araştırma Enstitüsü ile en çok tükettiğimiz 40 gıda türünün çevreye karşı olan etkisini araştırdı. Sonuçlar, dünyada gıda karbon ayak izini azaltmak için birçok çalışma yürütüldüğünü gösteriyor. Bu doğrultuda dünya nüfusunun bitkisel beslenmeye yönelerek daha dengeli bir beslenme modeline geçmesinin gezegenimizin geleceğini kurtaracağına yönelik katkı bulunacağı belirtiliyor.
Gıda Ürünlerinin Sera Gazı Emisyonları Üzerindeki Etkisi
‘Sera gazı emisyonları, maksimum 60 kg CO2-eşd. (1 kg başına sığır eti için) ile minimum 0,2 kg CO2-eşd. (1 kg başına fındık için) aralığında değişmektedir.’ (Karbondioksit eşdeğer (CO2-eşd.) birimi karbondioksit (CO2) yanında metan (CH4) ve diğer sera gazlarını da kapsar.)
Gıda, küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık %26'sından sorumludur.
Hayvancılık ve balıkçılık, gıda emisyonlarının %31'ini oluşturuyor.
Emisyonların %31'i yalnızca çiftlik içi 'üretim' emisyonlardan kaynaklanmaktadır.
Et, süt, yumurta ve deniz ürünleri üretimi için yetiştirilen hayvanlar emisyonlara çeşitli şekillerde katkıda bulunurlar. Sığır ve kuzu eti, geviş getiren hayvanların metan gazı çıkartmasından dolayı son derece yüksek karbon ayak izine sahiptir.
Bitkisel üretim, gıda emisyonlarının %27'sini oluşturmaktadır.
%21’i doğrudan insan tüketimine yönelik üretimden, %6’sı ise hayvan yemi üretiminden kaynaklanmaktadır.
Tedarik zincirleri, gıda emisyonlarının %18'inden sorumludur.
Gıda tedarik zincirindeki işleme, paketleme ve perakende işlemleri toplam sera gazı emisyonlarının küçük bir oranını oluşturmaktadır. Ayrıca ulaşım emisyonları gıdanın toplam emisyonundan fazla olduğu düşünülse de küresel olarak sadece %6’lık bir alana sahiptir. Ancak bazı gıdaların hava yoluyla taşınması yüksek sera gazı emisyonlarına neden olabilir.
Arazi kullanımı, gıda emisyonlarının %24'ünü oluşturuyor.
%16’sı arazi kullanımından, %8’i insan tüketimine yönelik üretimden kaynaklanmaktadır.
Sığır eti, kuzu ve koyun eti, çikolata gibi gıda ürünleri arazi kullanımından dolayı yüksek sera gazı emisyonu değerlerine sahiptir.
Peki çikolata neden yüksek karbon ayak izine sahiptir?
Çikolata, Güney Amerika'da yerli bir ağaç olan Theobroma cacao'dan elde edilen kakao çekirdeklerinden yapılır. Kakao mahsulü üretimi, ormansızlaşma ve arazi kullanımının bir sonucu olarak iklim değişikliği ile yakından bağlıdır. Ayrıca kakao üretimi iklim değişikliğini etkileyen çevresel etkiler yaratır ve bu da net bir negatif karbon ayak izini oluşturur.[1]
Çikolatanın karbon ayak izi, kakao üretimi ve işlemesinin, dünya çapında taşınmasının ve daha sonra çikolatayı yapmak için eklenen süt, şeker, palmiye yağı ve diğer bileşenlerinin toplam göstergesidir diyebiliriz.
Benzer şekilde kahve, palm yağı gibi arazi kullanımından dolayı ormansızlaştırmaya yol açan ürünler de gıdaların karbon ayak izi sıralamasında üst sıralardadır.
Gıda tüketiminden kaynaklanan karbon ayak izini nasıl azaltabiliriz?
- Gıda israfını minimuma indirgeyerek
- Her bir besin grubundan dengeli ve sağlıklı, karbon ayak izini minimuma indiren gezegen diyetine geçerek
- Yerel ve mevsime özgü ürünlerle beslenerek
- Çok kısa raf ömrüne sahip olan ve uzun bir yol kat eden gıdalardan kaçınarak karbon ayak izimizi azaltabiliriz.
Yorumlar
Yorum Yaz