Mavi-Yeşil Mucize: Spirulina

Günümüzde dünya nüfusunun artmasıyla birlikte besin takviyelerine olan talep ve ihtiyaç artmış, bu da alglerin besin takviyesi olarak kullanımının artmasına neden olmuştur.

Mikroalgler sağlığa etkileri sayesinde fonksiyonel gıda üretmek için alternatif kaynaklar haline gelmiştir. Bunlardan biri de mavi yeşil alg cinsi olan “Spirulina”dır.

Spirulina, dünyanın en eski bitkilerinden biri olarak yaklaşık 3.6 milyar yıl önce keşfedilmiştir. Oksijen atmosferini oluşturan ilk fotosentetik yaşam formudur [1].

Spirulina, ipliksi ve spiral şekillidir. Dünya genelinde en çok yetiştirilen mikroalg türüdür ve aslında Arthrospira spp.’nin ticari olarak adlandırılmış halidir.

Spirulina, Dünya Sağlık Örgütü tarafından insanlığın en iyi sağlık ürünü olarak tanımlanırken; UNESCO tarafından, geleceğin en ideal besini olarak ifade edilmiştir. Aynı zamanda, Avrupa Uzay Ajansı ve NASA, uzun süreli uzay yolculuklarında yetiştirilebilecek başlıca besinlerden biri olarak Spirulina’yı onaylamıştır [1].

Spirulina Üretimi

Doğada sağlığa zararlı olan maddelerle kontamine olma riski olduğu için kontrollü koşullarda özel olarak yetiştirilir.

Alg yetiştiriciliği göletler, göller veya lagünler gibi açık sistemlerde veya kapalı bir sistemde yapılabilir. Günümüzde, Spirulina’nın yetiştirilmesi için kapalı fotobiyoreaktörler ve açık göletler olmak üzere iki ana teknoloji kullanılmaktadır [5].

Spirulina’nın kendine has kokusu fonksiyonel bir gıda olarak kullanımını sınırlandırmaktadır [14]. Spirulina üretimi sırasında oluşabilecek kötü kokunun giderilmesi için enzimatik hidroliz [15], diğer besinlerin eşzamanlı kullanımıyla maskeleme [16] veya fermantasyon [17] gibi yöntemler uygulanmaktadır.

Besin Değerleri

Spirulina, protein, esansiyel amino asit ve yağ asitleri, vitamin ve mineral içeriği ile yüksek besin değerine sahiptir [6].

Genel bileşimini %50-70 protein, %15-25 karbonhidrat, %6-13 lipit, %4.2-6 nükleik asit ve %2.2- 4.8 mineraller oluşturmaktadır. Özellikle, yüksek konsantrasyonda esansiyel amino asitlerden lösin, valin ve izolösini içermekte olup bu değerler et, süt, yumurta, tahıl ve soya fasulyesi gibi besinlerle karşılaştırılabilir düzeydedir [7].

Kalsiyum, magnezyum, potasyum, fosfor, demir ve magnezyum gibi temel minerallerin yanı sıra birçok antioksidan da içermektedir. E vitamini ve beta-karotenin en zengin doğal kaynağıdır.

Günlük Alım

İhtiyaç duyulan Spirulina miktarı, metabolizma durumu, yaşam tarzı gibi sebeplerden dolayı bireyler arası farklılık göstermektedir.

Gıda Endüstrisinde Kullanımı

Ticari olarak temin edilebilen Spirulina’nın en yaygın formu toz, tablet ve kapsül şeklindedir.
Spirulina tozu, daha etkili performans için tablet şeklinde preslenmektedir. Spirulina tabletlerinin kolay tüketilebilirlik, ekstra koruyuculuk ve daha uzun raf ömrü gibi avantajları bulunmaktadır [13].
Spirulina bir gıda katkı maddesi olarak erişte, ekmek, bisküvi, dondurma, soya peyniri, içecekler ve tatlıların içine dâhil edilmekte ve bu yolla gıdaların besin değerini artırmaktadır.
Yüksek protein içeriği nedeniyle sporcu gıdaları ve protein tozları gibi ürünlerde proteini artırmak için kullanılabilir. Enerji barları, smoothie’ler ve sağlıklı atıştırmalıklara eklenebilir. Ayrıca vegan ve vejetaryen beslenenler için hayvansal protein alternatifi olabilir.
Spirulina, vücuttaki toksinleri bağlayarak atılmasını kolaylaştırır ve detoks etkisi sağlayabilir. Bu nedenle diyetlerde de kullanılabilir ancak Spirulinayı diyete dahil etmeden önce özellikle hamilelik veya emzirme döneminde veya kronik bir hastalık durumunda, kullanmadan önce sağlık veya beslenme uzmanlarına danışmak gereklidir. Ayrıca, Spirulina tüketmeden önce dikkatli olunmalı ve ürünün kalitesine ve güvenilirliğine dikkat edilmelidir.
Balık, kümes hayvanları ve diğer evcil hayvanların yemlerine eklenerek besleyici değerini artırır.
Spirulina sadece gıda takviyesi olarak değil aynı zamanda renklendirici olarak da gıda endüstride kullanılmaktadır.

KAYNAKÇA:

[1] R. A. Soni, K. Sudhakar and R. S. Rana, “Spirulina–from growth to nutritional product: a review,” Trends in food science & technology, vol. 69, pp. 157-171, 2017.

[2] Özlü, T., & Bayram, B. (2022). Spirulina mikroalginin besinsel özellikleri ve sağlık üzerine potansiyel etkileri. Akademik Gıda, 20(3), 296-304.

[3] Uzuner, S., & Haznedar, A. (2020). Fonksiyonel gıda için sağlıklı takviye: Mikroalgler. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(2), 212-226.

[4] Serban, M.C., Sahebkar, A., Dragan, S., Stoichescu-Hogea, G., Ursoniu, S., Andrica, F., Maciej Banach, M. (2016). A systematic review and meta-analysis of the impact of Spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Clinical Nutrition, 35(4), 9842-9851.

[5] Sudhakar, K., Premalatha, M., Rajesh, M. (2014). Large-scale open pond algae biomass yield analysis in India: A case study. International Journal of Sustainable Energy, 33(2), 304e315.

[6] Finamore, A., Palmery, M., Bensehaila, S., Peluso, I. (2017). Antioxidant, immunomodulating, and microbial-modulating activities of the sustainable and ecofriendly Spirulina. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2017, 3247528.

[7] Reboleira, J., Freitas, R., Pinteus, S., Silva, J., Alves, C., Pedrosa, R., Bernardino, S. (2019). Spirulina. In Nonvitamin and Nonmineral Nutritional Supplements (pp. 409-413). Academic Press.

[8] Nurko, E., Nakilcioğlu, E., & Ötleş, S. (2023). Geleceğin Gıdaları İçin Mikroalgler: Spirulina sp. ve Chlorella sp. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11(3), 1655-1665.

[9] J. J. DiNicolantonio, A. G. Bhat and J. OKeefe, “Effects of spirulina on weight loss and blood lipids: a review,” Open heart, vol. 7, no. 1, pp. e001003, 2020.

[10] F. Jung, A. Krüger-Genge, P. Waldeck and J. H. Küpper, “Spirulina platensis, a super food?,” Journal of Cellular Biotechnology, vol. 5, no. 1, pp. 43-54, 2019.

[11] da Silva Vaz, B., Moreira, J.B., de Morais, M.G., Costa, J.A.V. (2016). Microalgae as a new source of bioactive compounds in food supplements. Current Opinion in Food Science, 7, 73-77.

[12] Mobin, S., Alam, F. (2017). Some promising microalgal species for commercial applications: A review. Energy Procedia, 110, 510-517.

[13] Soni, R.A., Sudhakar, K., Rana, R.S. (2017). Spirulina–From growth to nutritional product: A review. Trends in Food Science & Technology, 69, 157-171.

[14] Yu, J., Ma, D., Qu, S., Liu, Y., Xia, H., Bian, F., Zhang, Y., Huang, C., Wu, R., Wu, J., You, S., Bi, Y. (2020). Effects of different probiotic combinations on the components and bioactivity of Spirulina. Journal of Basic Microbiology, 60(6), 543-557.

[15] Cuellar‐Bermúdez, S.P., Barba‐Davila, B., Serna‐ Saldivar, S.O., Parra‐Saldivar, R., Rodriguez‐ Rodriguez, J., Morales‐Davila, S., Goiris, K., Muylaert, K., Chuck-Hernández, C. (2017). Deodorization of Arthrospira platensis biomass for further scale‐ up food applications. Journal of the Science of Food and Agriculture, 97, 5123‐5130.

[16] Dewia, E.N., Amaliaa, U., Mel, M. (2016). The effect of different treatments to the amino acid contents of micro algae Spirulina sp. Aquatic Procedia, 7, 59‐65.

[17] Bao, J., Zhang, X., Zheng, J.H., Ren, D.F., Lu, J. (2018). Mixed fermentation of Spirulina platensis with Lactobacillus plantarum and Bacillus subtilis by random‐centroid optimization. Food Chemistry, 264, 64‐72.