Çayın, Türk kültüründe geçmişten günümüze gelen geleneksel bir içecek olduğunu hepimiz biliyoruz. Kahvaltıların vazgeçilmezi siyah çay ve diyet yapmak isteyenlerin değerlisi yeşil çayın aksine doğada yetişen birçok çay türü bulunmaktadır. Bunların başında belki de daha önce hiç duymadığınız beyaz çay gelir.
Beyaz Çay Nedir?
Çay, Latince adıyla “Camellia Sinensis” olarak bilinen çay bitkisinin genç yapraklarından ve tomurcuklarından elde edilir. Beyaz çay da her ne kadar farklı bir çay türü gibi görünse de aslında aynı bitkinin yapraklarının henüz olgunlaşmadan önce toplandığı halidir. “Beyaz çay” ismi, bu çayın üretiminde kullanılan, açılmamış yaprak tomurcuğunun tüycüklerinden kaynaklanan gümüşi renk nedeniyle verilmiş bir sıfattır.[1]
Beyaz çayın diğer çaylara göre pahalı olmasının sebebi, açılmamış taze çay yaprağı tomurcuklarının toplanabilmesi çokça işçilik gerektirmektedir. Bu durumda maliyeti artırmaktadır.
5-6 kg taze yaş çay yaprak tomurcuğundan ancak 1 kg beyaz çay üretimi gerçekleşir. [2]
Dünyanın en iyi beyaz çayı, Çin’in Fujian bölgesinde yetişir. İğne görünümlü ve gümüşi renkli olan bu çay şu koşullarda yetiştirilir:
- Kaliteli olması için ilkbaharda toplanan tomurcuklardan elde edilir.
- Yağmurlu veya toprağın donmuş olduğu günlerde hasat yapılmaz. Yani yağış miktarı az ve hafif soğuk iklimlerde en iyi şekilde büyür.
- Rüzgâr, hasat ya da böcek sebebiyle zarar görmüş yapraklar toplanmaz.
Bu kadar özel koşulu olan beyaz çayın insan sağlığı üzerine etkilerinin neler olduğunu da merak ediyorsunuzdur.
Beyaz Çayın Sağlık Üzerine Etkileri
- Sağlık için birbirinden farklı özellikleri ve faydaları olan çaylardan biri de beyaz çaydır. Polifenollerinin çoğunu, özellikle kateşinleri yüksek oranda bulundurmasından dolayı kanserle mücadelede güçlü etkilere sahiptir.[3] (Kateşinler, antioksidan özellikler açısından zengin ana polifenolik bileşiklerdir.)
- Antioksidan kaynağı olarak güçlü bir çay olan beyaz çay hem bağışıklık sistemine hem de cilt sağlığına iyi gelmektedir.
- Beyaz çay ve yeşil çayın antimutajenik etkisinin Salmonella üzerinde denenerek analiz edildiği karşılaştırmalı bir çalışmada beyaz çayın mutasyon oluşumuna karşı korumada önemli bir etkisinin olduğu da belirlenmiştir [4].
Siyah çaya oranla daha az işlem görmesi nedeniyle daha az kafein içerir. Fakat az miktarda kafein bulunsa bile tüketim miktarına dikkat edilmelidir. Aksi halde fazla kafeine bağlı olarak sağlık sorunları yaşayabilirsiniz.
Beyaz Çayın Diğer Çaylardan Farkları Ne?
- Camellia sinensis bitkisinden elde edilen siyah, yeşil veya beyaz çaylar güçlü antioksidan ve antimikrobiyal etkileri olmasına rağmen aralarında yaş çay yaprağı ve yaprakların işlenme tekniğine göre farklılıklar bulunmaktadır. Bu yüzden siyah, beyaz veya yeşil çay gibi farklı isimlendirilmektedirler. Bir başka fark ise siyah çay tüm dünyada tüketilirken, beyaz ve yeşil çay çoğunlukla Asya’da tüketilmektedir.
- Yeşil çay, çay yapraklarının ısıl işlem, kıvırma ve kurutulmasıyla üretilmektedir. Ancak siyah çayda ise soldurma, kıvırma, oksidasyon ve kurutma işlemleri uygulanmaktadır. En az işleme tabi tutulan beyaz çayın üretiminde ise soldurma ve fırında kurutma prosesi uygulanmaktadır. Günümüzde hala eski usul olan güneşte kurutma işlemi de yapılmaktadır.
- Beyaz çayın P, K, Mg, Cu ve Zn içeriği yeşil ve siyah çaylardan, buna karşılık yeşil çayın Ca ve Fe içeriği beyaz ve siyah çaylardan daha yüksektir. [5]
Meraklısına:
KAYNAKÇA
[1] Mao, J.T. (2013). White Tea: The Plants, Processing, Manufacturing, and Potential Health Benefits. In: Tea in Health and Disease Prevention, Edited by V.R. Preedy, London, England, 33-40p.
[2] Salman, S., Torun, M., Özdemir, F. (2015). Aynı bitkiden lezzeti farklı çaylar. Drinktech Dergisi, 90, 74-78.
[3] Jiang, H.Y. (2009). White Tea-Its Manufacture, Chemistry, and Health Effects. In: Tea and Tea Products: Chemistry and Health-Promoting Properties, Edited by F. Shahidi, USA, 17-30p.
[4] Santana-Rios, G., Orner, G.A., Amantana, A., Provost, C., Wu, S.Y., Dashwood, R.H. (2001). Potent antimutagenic activity of white tea in comparison with green tea in the Salmonella assay. Mutation Research/Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis, 495(1–2), 61-74.
