Son yıllarda tüketiciler, doğal ve temiz etiketli ürünleri tercih etmeye başladı. Bu eğilim, gıda endüstrisinde en çok renk vericiler alanında kendini gösteriyor. Uzun yıllar boyunca üreticiler sentetik boyalar kullandı. Ancak bu bileşiklerin sağlık riskleri ve olumsuz tüketici algısı, yeni çözümler aramalarına yol açtı.
Tam da bu noktada, gıda sanayisi için en kritik düzenleyici otoritelerden biri olan Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi FDA (Food and Drug Administration), Mayıs 2025 itibariyle üç yeni doğal renk katkısını onayladı: Galdieria ekstraktı (mavi), Kelebek bezelye çiçeği ekstraktı (mavi/mor), Kalsiyum fosfat (beyaz). Ardından dördüncü yeni renk verici katkı olan Gardenia (Genipin) Blue (mavi) için de onay verdi. Dolayısıyla, üreticiler bu katkıları farklı gıda kategorilerinde güvenli ve etkili renk vermek amacıyla kullanabilirler. Gelin onaylanan renk maddelerini birlikte inceleyim.
1. Galdieria Ekstraktı (Mavi)
Kaynak ve Pigment:
Galdieria ekstraktı, kırmızı alg Galdieria sulphuraria‘nın fermente edilip suyla ekstrakte edilmesiyle elde edilir. Ana renk verici bileşeni C-fikosiyanin pigmentidir. Spirulina benzeri canlı mavi tonlar sağlayan bu pigment, asidik ortamlarda bile stabil kalır. Bu nedenle içecek ve tatlılarda canlı mavi renk elde etmek için idealdir.
FDA onayı ve kullanımı:
9 Mayıs 2025’te FDA, Galdieria ekstraktını renk katkısı olarak onayladı. GMP (İyi Üretim Uygulamaları) çerçevesinde aşağıdaki gıda kategorilerinde kullanılabilir:
- Alkolsüz içecekler ve meyve-sebze suları
- Süt bazlı içecekler ve yoğurt içecekleri
- Mısır ve tahıl gevrekleri ve çeşitli tatlı şekerlemeler
- Dondurma, puding ve sütlü tatlılar
- Su bazlı tatlı ürünler ve çırpılmış krema/yoğurt
Sektörel etkiler:
Doğal mavi renk kaynakları sınırlıdır. Bu nedenle Galdieria ekstraktı, sentetik Blue 1 ve Blue 2 için güçlü bir alternatiftir. Sonuç olarak, gıda ürünlerine güvenli bir mavi renk katkısı sunar.
2. Kelebek Bezelye Çiçeği Ekstraktı (Mavi/Mor)
Kaynak ve Pigment:
Clitoria ternatea çiçeğinden elde edilen ekstrakt, antosiyaninler (ternatinler) içerir. Bu pigmentler pH’ya bağlı olarak mavi ile mor tonları arasında değişim gösterir. Örneğin nötr pH’da mavi olan renk, asidik içeceklerde mora veya pembeye dönebilir.
FDA Onayı ve Kullanım Alanları:
Bu ekstrakt, ilk olarak 2021’de onaylanmıştı. Ancak 12 Mayıs 2025’te FDA kullanım kapsamını genişleterek yeni ürün gruplarında da kullanımına onay verdi:
- Spor/enerji içecekleri, meyve ve sütlü içecekler, çaylar
- Meyveli/sütlü tatlılar, sakız, şekerleme, dondurma, yoğurt
- Kahvaltılık gevrek, kraker, cips ve tuzlu atıştırmalıklar
Sektörel etkiler:
Kelebek bezelye çiçeği ekstraktı, fonksiyonel gıda ve içecek trendiyle örtüşmektedir. Ekstrakttaki antosiyaninlerin antioksidan özellikleri, üreticilerin hem renk verici hem de sağlık algısını güçlendiren ürünler geliştirmesini sağlayacaktır.
3. Kalsiyum Fosfat (Beyaz)
Kaynak ve Pigment:
Kalsiyum fosfat, uzun yıllardır mineral takviyesi olarak kullanılıyor. Üreticiler bunu inorganik beyaz toz formunda elde ediyor. Aynı zamanda doğal olarak süt ve tahıllarda bulunuyor.
Kalsiyum fosfat, GRAS (Generally Recognized As Safe) statüsüne sahiptir.
FDA Onayı ve Kullanım Alanları:
9 Mayıs 2025’te FDA, kalsiyum fosfatın renk katkısı olarak kullanımını onayladı. Üreticiler aşağıdaki oranlarda kullanabilirler:
- Pişmiş tavuk ürünleri: %1,5’e kadar
- Beyaz çikolata-draje kaplamalar: %0,25’e kadar
- Pudra şekeri kaplamaları: %2,0’a kadar
- Kaplanmış şekerler: %5,25’e kadar
Ürün etiketlerinde “Kalsiyum fosfat (E341)” olarak belirtilmelidir.
Sektörel Etkiler:
Titanyum dioksitin (E171) yasaklanmasının ardından beyaz renk elde etmek için alternatif arayışları hızlanmıştı. Kalsiyum fosfat, bu boşluğu doldurarak güvenli bir beyaz pigment çözümü sunar.
4. Gardenia (Genipin) Blue (Mavi)
Kaynak ve Pigment:
Gardenia jasminoides bitkisinin meyvesinden elde edilen genipin türevli pigment, doğal mavi renk sağlar. Uzak Doğu mutfaklarında uzun süredir kullanılan bu bileşik, FDA onayıyla artık küresel ölçekte de daha görünür hale geldi.
FDA Onayı ve Kullanım Alanları:
14 Temmuz 2025’te FDA, bu katkının aşağıdaki ürünlerde kullanılmasına izin verdi:
- Spor içecekleri
- Aromalı sular
- Meyve bazlı içecekler
- Hazır çay bazlı içecekler
- Sert ve yumuşak şekerlemeler
Sektörel Etkiler:
Gardenia Blue, mavi renk paletinde üreticilerin tercihini güçlendirecek yeni bir seçenek sunmaktadır. Özellikle yüksek stabilite, doğal algı ve temiz etiket beklentileri nedeniyle içecek ve şekerleme pazarında hızla yayılım göstermesi beklenmektedir.
Genel Değerlendirme: Doğal Renk Vericilerin Geleceği
FDA’nın son onayları, doğal renk katkılarının artık yalnızca niş değil, ana akım üretim standardı haline geldiğini göstermektedir. Özellikle mavi ve beyaz pigmentlerin sentetik alternatifi uzun yıllardır sınırlıydı. Bu boşluğun Galderia, Kelebek Bezelye, Gardenia ve Kalsiyum Fosfat ile doldurulması hem ürün çeşitliliğini artıracak hem de tüketici güvenini güçlendirecektir.
Bilimsel açıdan bakıldığında, bu pigmentlerin pH, ısı ve ışık stabiliteleri gibi parametrelerin ürün bazlı optimize edilmesi önemlidir. Ayrıca fikosiyaninler gibi pigmentlerin fonksiyonel özellikleri sektörde pazarlama avantajı yaratacaktır.
Sektörel açıdan ise bu gelişmeler, özellikle içecek, şekerleme, süt ürünleri ve atıştırmalıklar kategorilerinde formülasyon esnekliğini artırmaktadır. Son olarak tüketicilerin doğal, bitki bazlı ve temiz içerikli ürünlere olan ilgisi göz önünde bulundurulduğunda, bu onayların pazarda hızlı karşılık bulması beklenmektedir.
Kaynakça
FDA Approves Three Food Colors from Natural Sources
FDA Approves Gardenia (Genipin) Blue Color Additive
Meraklısına
Doğal Renklendirici Antosiyaninler
Gıda Renklendiricileri Çocuklarda Hiperaktiviteye mi Neden Oluyor?
