Türkiye’de süt ürünleriyle ilgili mevzuatlar, gıda güvenliği ve tüketici bilgilendirmesi açısından sık sık güncelleniyor. Bu güncellemeler, hem üreticilerin AB standartlarına uyum sağlamasını hem de tüketicilerin daha açık bilgiye ulaşmasını amaçlıyor. Krema ve kaymak için hazırlanan tebliğ de bu yeniliklerden biri. 2003 yılında yürürlüğe giren Türk Gıda Kodeksi Krema ve Kaymak Tebliği (2003/34), 2025 yılında yeni bir tebliğle (2025/18) güncellendi. Yapılan değişiklikler, ürün tanımlarından etiketleme kurallarına kadar birçok noktada etkili oldu.
Amaç ve kapsam yeniden şekillendi
Yeni tebliğin en belirgin değişikliklerinden biri, dildeki sadeleşme. “Muhafaza” ve “pazarlama” gibi ifadelerin yerine “piyasaya arz” kavramı getirildi. Böylece, ürünün üretimden tüketiciye ulaştırılmasına kadar olan tüm süreç tek bir ifadeyle kapsandı. Ayrıca, eski tebliğde yer alan “bitkisel yağ esaslı köpük krema” ifadesi çıkarıldı. Bunun yerine, artık doğrudan ürün özellikleri arasında “süt yağı dışında hiçbir yağ kullanılamaz” kuralı açıkça yazıldı.
Tanımlarda dikkat çeken yenilikler
Tebliğdeki en kapsamlı değişiklikler tanımlar bölümünde yer aldı. “Akışkan”, “çeşni maddesi” ve “starter kültür” gibi kavramlar yeni tanımlar arasında. Krema tanımı da güncellendi. Eskiden “yağsız süt içerisindeki yağca zengin emülsiyon” olarak açıklanan krema, artık “yağsız süt içinde yağ emülsiyonu formunda, akışkan süt ürünü” olarak tanımlandı. Bu küçük değişiklik, aslında ürünün fiziksel yapısını daha net tarif ediyor.
Kaymak için yapılan değişiklik ise çok daha köklü. Önceden sadece süt yağı oranıyla tanımlanan kaymak, artık üretim süreciyle açıklanıyor. “En az 90 ºC’de ısıl işlem ve ardından soğutma” şartı getirilerek, ürünün tanımı tamamen prosese bağlandı. Ayrıca, 2003’te tebliğde yer alan “Afyon Kaymağı” ifadesi kaldırıldı. Ancak coğrafi işaretli ürünlerin korunması için ayrı bir madde eklendi.
Ürün özelliklerinde genişletilmiş kurallar
Krema ve kaymak üretiminde kullanılan süt artık yalnızca kalite standartlarıyla değil, hayvan türüyle de sınırlanıyor. İnek, koyun, keçi ve manda sütü açıkça belirtilmiş durumda. Fermente kremalarda kullanılan bakterilerin, ürünün raf ömrü boyunca canlı ve aktif olması da yeni kurallardan biri. Ayrıca, süt yağı dışında hiçbir hayvansal ya da bitkisel yağın kullanılamayacağı hükmü netleştirildi.
Eski düzenlemede yer alan “çırpma kremalarda süt yağı oranı” gibi bazı ayrıntılar çıkarılmış olsa da, etiketleme kuralları sayesinde tüketici yine bu bilgiye ulaşabilecek. Bunun yanında, tuz ve şeker ilavesi de artık daha şeffaf bir şekilde etiket üzerinde yazılmak zorunda.
Etiketleme ve ambalajlama daha ayrıntılı hale geldi
Yeni tebliğde etiketleme başlığı çok detaylandırıldı. Artık ürünün adı, süt yağı oranı ve çeşni maddeleri doğrudan ana görüş alanında belirtilmek zorunda. Ayrıca, farklı hayvan türlerine ait sütlerin karıştırıldığı ürünlerde, bu durum etikette açıkça yazılacak. Ancak, bu tür ürünlerde hayvan görsellerinin kullanılması yasaklandı.
Ambalajlama konusunda da değişiklik var. Önceden genel kurallara atıf yapılırken, artık doğrudan “Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler Yönetmeliği” esas alınıyor. Bu sayede kullanılan ambalajların güvenliği daha sıkı şekilde denetlenebilecek.
Hijyen ve denetimde güncellemeler
Hijyenle ilgili düzenlemeler de yenilendi. Artık sadece genel bir yönetmeliğe değil, daha özel kurallara atıf yapılıyor. Mikrobiyolojik kriterlerden hayvansal gıdalar için özel hijyen kurallarına kadar birçok yönetmelik devreye girmiş durumda. Denetim ve yaptırımlar da güncellendi. 2003’te iki bakanlık görevliyken, şimdi yalnızca Tarım ve Orman Bakanlığı sorumlu. Ayrıca, aykırılık durumunda uygulanacak yaptırımlar doğrudan “Gıda ve Yem Kanunu”na bağlandı.
Geçiş süreci
Yeni tebliğin hemen uygulanması beklenmiyor. İşletmelere 31 Aralık 2025’e kadar uyum süresi tanındı. Bu tarihten önce üretilmiş ürünler ise raf ömrü boyunca piyasada bulunabilecek. Böylece hem üreticilere zaman tanınmış oldu hem de mevcut ürünlerin piyasadan çekilmesi önlenmiş oldu.
Görüldüğü gibi, 2025 yılında yürürlüğe giren yeni Krema ve Kaymak Tebliği, yalnızca küçük bir dil değişikliği değil, aynı zamanda üretim, tanım ve etiketleme süreçlerini kapsayan geniş bir güncellemeyi ifade ediyor. Bu düzenlemeler, hem tüketiciye daha açık bilgi sunmayı hem de üretimde şeffaflığı artırmayı hedefliyor.
Kaynakça:
Türk Gıda Kodeksi Krema ve Kaymak Tebliği (Tebliğ No: 2025/18)
Meraklısına;
Yumurta Tebliği Güncellendi: Neler Değişti?
Bebek Formüllerinde Yeni Dönem: Grup D Proteini
Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Kılavuzu Güncellendi! Neler Değişti?
