Son yıllarda market raflarında organik ibaresi yer alan ürünler için özel reyonlar oluşturulmaya başlandı. Tüketiciler sağlık, güvenlik ve doğallıktan yana bu ürünlere yöneliyorlar.
Peki her organik etiketli ürün gerçekten organik mi? Organik ürün nasıl anlaşılır?
Organik İfadesi Nedir?
Doğayla ilişkili, sentetik kimyasal girdi içermeyen ve sürdürülebilir tarım metotlarını esas alan bir üretim ifadesidir.
Organik Üretimde Uygulanan Kurallar
Organik tarım; sentetik pestisitler, mineral gübreler ve genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) kullanımını reddeden; çevresel sürdürülebilirliği esas alan, biyolojik çeşitliliği koruyan ve yerel ekolojik koşullara uygun yöntemlerle sağlıklı ve güvenilir gıda üretmeyi amaçlayan bir tarım sistemidir. Sertifikalı üretim sadece bitkisel değil, hayvansal üretim süreçlerini de kapsar. Bu nedenle hayvanlara verilen yemlerin içeriği büyük önem arz eder. Bu yemlerin büyük bir kısmını arpa, yulaf, buğday, mısır ve soya fasulyesi gibi ürünler oluşturur. Aynı zamanda hayvanların ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineraller, organik onaylı doğal kaynaklardan sağlanır. Bu mineral maddelerin de sentetik olmamasına dikkat edilmelidir. Örneğin; kireç taşı ve doğal tuz gibi maddelere izin verilmektedir.
Organik üretim, yalnızca fiziksel olarak işlenebilir değil, aynı zamanda biyolojik açıdan verimli ve dengeli topraklarda gerçekleştirilmelidir. Bu doğrultuda, derin toprak işleme gibi uygulamalar toprağın canlı yapısını olumsuz etkilebileyeceği için tercih edilmemektedir. Toprağın uzun süre bitki örtüsüz bırakılması hem erozyon riskini arttırır hem de madde kaybına neden olur. Bu nedenle örtü bitkilerinin kullanımı ve yeşil gübreleme uygulamaları önem kazanır. Eğimi yüksek ve erozyona açık araziler, sürdürülebilirlik kriterleri bakımından risk taşıdığı için organik tarıma uygun kabul edilmemektedir.
Organik üreticilerin tabi olduğu sertifikalar ve süreci, ürünlerin güvenilirliğini garantilemek için önemli bir husustur. Dolayısıyla bu üreticilerin, organik ürün üretimi yapabilmeleri için mutlaka organik tarım sertifikasına sahip olmaları gerekmektedir. Organik tarım sertifikası, üretimin her aşamasının tarafsız denetçiler tarafından titizlikle kontrol edildiğinin göstergesidir. Bu sayede tüketicinin seçtiği ürünün organik olduğu anlaşılmaktadır.
Türkiye’de Organik Üretim ve Mevzuat
Ülkemizde organik tarım 1984 yılında başlamıştır. Başlangıçta, organik ürünlerin kontrolü ve sertifikalandırılması konusunda yabancı kuruluşlar görev almıştır. Aynı zamanda bu kuruluşlar, Avrupa’da kullanılan IFOAM (Uluslararası Organik Tarım Federasyonu) yönetmeliğini temel alarak Türkiye için Organik Tarım Yönetmeliği hazırlanmasına katkı sağlamışlardır.
1991 yılında Avrupa Birliği, organik ürün ticaretlerini düzenlemek için EEC 2092/91 sayılı yönetmeliği yayımlamış ve Türkiye’de de uygulanmaya başlanmıştır.
Türkiye’de organik tarımın düzenli gelişimini sağlamak amacıyla 1992 yılında Ekolojik Tarım Organizasyonu (ETO) derneği kurulmuştur.
Ülkemizde organik tarımla ilgili tüm çalışmalar ise Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 5262 Sayılı Organik Tarım Kanunu ve 27676 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan ”Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” ile yürütülmektedir. Organik ürünlerin sertifikalandırılması ise 5593 sayılı Organik Tarım Kanunu ve ilgili yönetmelikler kapsamında yürütülmektedir.
Organik Ürün- Doğal Ürün-Ekolojik Ürün: Karıştırılan Kavramlar
Tüketiciler market raflarında sıkça karşılaştığımız bu kavramları bazen karıştırabiliyor.
Belirli standartlara uygun olarak yetkililer organik ürünleri resmi sertifikasyon süreçlerinden geçirir. Bu ürünlerin üretimi yasal düzenlemelerle sıkı şekilde kontrol edilmektedir.
Doğal ürün terimi, genellikle herhangi bir kimyasal katkı veya işleme tabi tutulmamış ürünler için kullanılmaktadır. Ancak, bu terim resmi bir tanıma sahip olmadığından, üretim süreçleri organik ürün kadar sıkı denetlenmemektedir ve sertifikalandırılmamaktadır.
Ekolojik ürünler ise organik ürünlerle benzer yöntemlerle üretilmektedir ve çevresel sürdürülebilirlik ilkesine vurgu yapmaktadır. ”Ekolojik” ifadesi bazı bölgelerde organik tarımın eş anlamlısı olarak kullanılmaktadır ancak resmi bir sertifikası bulunmamaktadır.
Tüketiciler olarak, organik etiketi taşıyan ürünleri alırken, gerçekten belgelendirme yapılıp yapılmadığını gözden geçirmek oldukça önemlidir. Çünkü bilinçli tüketim, yalnızca etikete değil bilgi ve farkındalığa dayanır.
Meraklısına;
Kurban Eti Hemen Yenir Mi? Rigor Mortis Nedir?
Bu Restorana Hiç Gitmediniz ve Gidemezsiniz: Hayalet Restoran
Kaynakça
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2010). Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik (Ek-1: Bitkisel üretimde uygulanacak kurallar) [Resmî Gazete, 18 Ağustos 2010, Sayı 27676]. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/08/20100818-4.htm. Erişim Tarihi: 07.07.2025.
Avrupa Birliği. (2018). Regulation (EU) 2018/848 of the European Parliament and of the Council on organic production and labeling of organic products and repealing Council Regulation (EC) No 834/2007 (Official Journal of the European Union, L150, 1–92). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02018R0848-20220101. Erişim Tarihi: 07.07.2025.
