Zeytin ağaçları ülkemizde Akdeniz iklimi görülen bölgelerde yetişmektedir. Zeytin ağaçlarının çok fazla çeşidi bulunmaktadır. Bu görülen çeşitlilik sayesinde zeytin meyvesinde ve meyveden elde edilen zeytinyağında aroma, lezzet, renk ve kalite özelliklerinde farklılıklar oluşmaktadır. Zeytinyağı tarih öncesi çağlardan beri insanoğlunun faydalarını keşfetmesi sayesinde kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle Türk mutfağında sevilerek kullanılan bu mucizevi yağın kullanım alanı oldukça geniştir. Beslenmemizde zeytinyağı önemli bir yere sahip olmakla beraber uzmanlar tarafından kullanılması önerilmektedir (Akgül, 2023: 128).
Zeytinyağının Önemi
Zeytinyağı olgunlaşmış olan zeytin meyvelerinden yalnızca fiziksel yöntemler kullanılarak elde edilen oda sıcaklığında sıvı olarak bulunan, rengi tadı ve kokusu zeytinin çeşidine göre farklılıklar gösterebilen içeriği zengin bitkisel yağdır (Küçükkömürler ve Uluskar, 2017: 195).
Kendine özgü lezzeti, aroması ve sağlığımıza birçok olumlu etkisi olması zeytinyağını diğer bitkisel yağlardan ayırmaktadır. Diğer bitkisel yağlara kıyasla antioksidan özellik göstermesi daha fazla tercih edilmesini sağlamaktadır. Geçmişten günümüze beslenme alışkanlığı değerlendirildiğinde zeytinyağının Türk mutfağında çok uzun yıllardır kullanıldığı görülmektedir.
Türk halkının yakından takip ettiği Akdeniz diyeti ile zeytinyağı sofralarımızda daha sık yer almaktadır. Yüksek besin içeriği ile Akdeniz beslenme tarzının temelini oluşturan zeytinyağı yemeklerimizi ve kahvaltılarımızı tatlandırmaktadır. Soğuk yemeklerde, mezelerde, ana yemeklerimizde, çorbalarda, pilavlarda, kızartmalarda ve daha saymakla bitiremeyeceğimiz pek çok çeşitte kullanılmaktadır. Yanma derecesinin yüksek olması sayesinde yemeklerde güvenle kullanılmaktadır. Ayrıca kızartma türü yemekler için kullanılabilecek en uygun yağın zeytinyağı olduğu bilinmektedir.
Tekli doymamış yağ asitlerinin en zengin kaynağı olarak gösterilen zeytinyağı içeriğinde bulunan E vitamini, yüksek antioksidan oranı ve dışarıdan almamız gereken esansiyel yağ asitlerini içermesinden dolayı insan beslenmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Tüm bitkisel yağlar arasında sızma zeytinyağı, rafinasyon işlemi görmeden üretilen tek yağ olarak değerlendirilebilmektedir. Son yıllarda teknolojinin gelişmesi, tesislerin modernleşmesi, kapasitelerinin arttırılması ve yeni tesislerin açılması zeytinyağı üretiminin ve kalitesinin artmasında etkili olmuştur (Özata ve Cömert,2016: 105).
Zeytinyağı Faydaları
Zeytinyağının beslenme alanında faydaları son yıllarda halk tarafından daha fazla dikkate alınan sağlıklı beslenmeyle birlikte yakından takip edilmeye başlanmıştır.
Çok uzun yıllardır beslenme amacıyla kullanılan zeytinyağının bunun yanında sağlık ve kişisel bakım alanlarında kullanımı da oldukça yaygınlaşmaya başlamıştır. Beslenmemizde yer vermemiz önerilen zeytinyağı çocukluk dönemi dahil olmak üzere yaşlılık sürecinde de bizlere birçok fayda sağlayacaktır. Özellikle son yıllarda yapılan çalışmalar dikkate alındığında kronik hastalıklar, kanser, kalp damar hastalıkları ve daha birçok hastalıkta beslenmede zeytinyağının önemi vurgulanmaktadır.
Faydalarını sıralamamız gerekirse; yüksek tansiyon, damar sertliği, kolesterol, mide ülseri, bağırsak ülseri, safra kesesi rahatsızlıkları, romatizma, kansızlık, karaciğer bozuklukları, bağırsak ve bazı cilt problemlerine çok uzun yıllardır fayda sağladığı bilinmektedir. Sindiriminin kolay olması sayesinde mide dostu olarak adlandırabileceğimiz zeytinyağı iştahı kontrol altına almaya yardımcı olmakla beraber sindirimi de kolaylaştırabilmektedir. Zeytinyağı sıcak veya soğuk olarak tüketildiğinde mide asitliğini azaltarak gastrit ve ülsere karşı koruyucu özellik gösterebilmektedir (Özata ve Cömert, 2016: 108).
Yapılan araştırmalar dikkatle incelendiğinde zeytinyağının sık kullanıldığı Akdeniz beslenme modelini uygulayan insanlarda koroner kalp hastalığı, prostat, kolon kanserine daha az rastlandığı yapılan çalışmalarda ortaya konulmuştur. Zeytinyağının içeriğinde bulunan E vitamini insan vücudunda oldukça güçlü antioksidan etki sağlamaktadır. Ayrıca zeytinyağı bu saydığımız faydalara ek olarak bağışıklık güçlendirici, enfeksiyon önleyici, kalp damarlarına pıhtı atmasını engelleyici ve enfeksiyon hastalıklarına karşı koruyucu faydaları da bulunmaktadır (Akgül, 2023: 132).
Sağlığımıza birçok faydası olduğu belirtilen zeytinyağını sağlık uzmanına danışarak doğru miktarlarda ve doğru şekilde tüketmemiz gerektiğini unutmamalıyız.
KAYNAKÇA
- Akgül, C. (2023). Türk Mutfağında Zeytin ve Zeytinyağının Kullanımı ve Sağlık Faydası, 128-133.
- Küçükkömürler, S. ve Öztekin Uluskar, F. (2017). Türk Mutfak Kültüründe Zeytinyağı Kullanımı: Muğla Örneği. Journal Of Tourism and Gastronomy Studies, 195.
- Özata, E. ve Cömert, M. (2016). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gastronomi ve Mutfak Sanatları. Zeytin Bilimi 6(2), 105-109.
Meraklısına:
Zeytin Yaprağı ile Türk Kahvesi Yapımı
Balık Yağı Takviyelerinde Şaşırtan Gerçekler
Hava Proteini Yapmak Mümkün Mü?
