Tehlikeleri açıkladıktan sonra ikinci konumuz “Birincil Üretim” konusuna geçiyoruz.
1.2. Birincil Üretim
Gıda zincirinin en önemli aşamalarından biri olan birincil üretim, hayvan yetiştirme, mahsul üretimi, balıkçılık ve avcılık gibi çeşitli faaliyetleri kapsar. Bu aşamada ortaya çıkacak tehlikelerin, gıda güvenliğini ciddi şekilde etkilemesi muhtemeldir. Ancak bu riskler, birincil üretim süreçlerinin doğru bir şekilde yönetilmesiyle en aza indirilebilir. Birincil üretim sırasında dikkat edilmesi gereken unsurları bu yazımızda okuyabilirsiniz.:
1.2.1 Çevre Kontrolü
Üretim ortamında karşılaşılan tehlikeler, çevre koşullarıyla doğrudan ilişkilidir. Bu tehlikeler, tarımsal girdiler yoluyla, üretim sahasında veya çevreden gelebilir.
Arazi
Üzerinde mahsul yetiştirilen veya hayvanların beslendiği arazi, gıda güvenliği açısından kritik bir rol oynar. Arazinin geçmiş kullanımı ve mevcut durumu olası riskleri belirlemede önemlidir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Pestisit Kalıntıları: Araziye uygulanmış pestisitler toprakta yıllarca kalabilir ve yetişen mahsulleri veya otlayan hayvanları etkiler.
- Gübre Kaynaklı Patojenler: Gübrenin, 120 güne kadar hayatta kalan patojenler taşıma ve hem mahsulleri hem de hayvanları kirletme ihtimali yüksektir.
- Eski Çöp Sahaları: Daha önce çöp sahası olan alanlarda cam gibi fiziksel tehlikeler, toksik kimyasallar ve patojenler bulunması muhtemeldir.
Konum
Çevresel tehlikeler, üretim sahasına yakın veya uzak noktalardan kaynaklanabilir. Bu tehlikeler rüzgar, su veya diğer yollarla taşınarak mahsulleri ve hayvan sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Atık Su ve Sulama: Atık su arıtma tesislerinden gelen su, mahsulleri ve hayvanları kirletecek patojenler içermesi muhtemeldir.
- Su Baskını Riski: Su baskınına eğilimli araziler, septik tanklar veya kompost yığınlarından kaynaklı tehlikelere maruz kalabilir.
- Sanayi Alanları: Çiftlik yakınındaki sanayi tesislerinden yayılan zehirli kimyasallar ve patojenlerin risk oluşturması muhtemeldir. Üretim sahası ile tehlike kaynağı arasında tampon bölge oluşumu gereklidir.
Su Kaynakları
Su, hem biyolojik (patojenler) hem de kimyasal (pestisit kalıntıları) tehlikelerin taşınmasında önemli bir rol oynar. Sulama ve hayvan içme suyu olarak kullanılan su kaynaklarının güvenliği, üretimin her aşamasında dikkate alınmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Yüzey Suyu: Nehirler ve lagünler gibi yüzey suları, en yüksek risk taşıyan kaynaklardır. Çiğ ürünlerde bu tür sular arıtma olmadan kullanılmamalıdır.
- Yer Altı Suyu: Kuyular ve sondaj delikleri genellikle daha güvenlidir. Ancak iyi koruma olmazsa tehlikelerle karşılaşmak muhtemeldir.
- Mesafe Kuralı: Gübre ve kompost yığınları su kaynaklarından en az 40 metre uzaklıkta olmalıdır. Pestisitler ise su kaynağının 6 metre yakınına uygulanmamalıdır.
- Su Arıtma: Yüksek riskli su kaynakları için kimyasal (klor, perasetik asit) veya fiziksel (ultraviyole radyasyon, filtrasyon) arıtma yöntemleri kullanılmalıdır.
- Su Testleri: Su kaynakları düzenli olarak test edilmelidir. Bu testler, dezenfeksiyon yöntemlerinin etkinliğini doğrulamak açısından faydalıdır.
Birincil üretim aşamasında çevresel koşulların ve su kaynaklarının dikkatle değerlendirilmesi, gıda güvenliği risklerini en aza indirir. GHP standartlarına uygun bir üretim süreci, hem nihai ürünün kalitesini artırır hem de tüketici güvenliğini garanti altına alır.
Meraklısına
Biyolojik Tehlikeler / GGYS 101-05
Kimyasal Tehlikeler / GGYS 101 – 04
Good Hygiene Practices (GHP) and HACCP Toolbox for Food Safety
