Antosiyanin Nedir?
Birçok çiçeğin ve meyvenin renginin oluşmasında etkili olan biyoaktif bileşiklere “flavonoidler” denir. Antosiyaninler ise flavonoid ailesine ait suda çözünebilen renkli pigmentler olarak karşımıza çıkmaktadır. Meyve ve sebzelere kırmızı, mavi ve mor renk verirler. Bu nedenle renkli pigmentleri gıda endüstrisinde doğal renklendirici olarak kullanılırlar. Ek olarak her bitki hücresi özelleşmiş yapılara gereksinim duymadan antosiyanin üretme yeteneğine sahiptir.
1913 yılında mavi çiçekli Centaura cyanus’ta ilk antosiyanin yapısal olarak tanımlanmıştır. Günümüzde ise yapısı belirlenmiş antosiyanin sayısının 600’ü aştığı söylenmektedir.
Antosiyanin Ekstraksiyonu Nasıl Olur?
Antosiyaninler, çeşitli meyve ve sebzelerden ekstrakte edilen moleküllerdir. Bu işlem için sulu etanol, metanol veya aseton karışımları kullanılır. Yani antosiyaninler, yaygın olarak çözücü ekstraksiyon yöntemiyle ve daha özel olarak HCl ve metanol kullanılarak ekstrakte edilmektedir. [1]
Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?
Antosiyaninler, vücudu serbest radikallerden koruyarak antioksidan görevi görür. Çünkü serbest radikaller hücre hasarına ve yaşlanmaya neden olabilir. Antosiyaninlerin sağlık üzerine etkileri şunlardır:
Kronik Hastalıklar Üzerine Etkisi
Antosiyaninlerin antioksidan etkisiyle iltihaplanma sinyallerini düzenleyerek kronik hastalık riskini azalttığı gözlemlenmiştir. Dolayısı ile vücutta koruma mekanizmalarını güçlendirerek uzun süreli hastalık riskini azaltabilir.
Kanserin Gelişimi Üzerine Etkisi
Antosiyaninlerin vücuttaki oksidatif hasarı hafiflettiği, DNA hasarını onardığı ve kanser hücrelerinde ölümü başlattığı saptanmıştır. Ancak bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.
Beyin Sağlığına Etkisi
Antosiyaninlerin sinir hücrelerini koruduğu ve sinir sistemine zarar veren toksik etkileri iyileştirdiği öne sürülmektedir. Buna bağlı olarak hafıza, öğrenme ve bilişsel yetenekleri arttırabilir. Ayrıca, alzheimer ve demans hastalıklarının ilerlemesini yavaşlatabilir.
Kalp Sağlığına Etkisi
Yapılan çalışmalar antosiyanin tüketiminin kalp sağlığını olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Bunun yanı sıra kan basıncını kontrol edebileceği ve damar sağlığını iyileştirebileceği düşünülmektedir.
Diyabet Üzerine Etkisi
Yapılan çeşitli çalışmalarda antosiyanin alımının Tip 2 diyabette kan şekeri seviyelerinin yükselmesini engellediği ve insülin duyarlılığını arttırdığı tespit edilmiştir. Ancak bu çalışmalar sınırlı sayıdadır.
Göz Sağlığına Etkisi
Antosiyaninlerdeki antioksidan etki retina pigment epitelinde gözlemlenmiştir. Ayrıca hayvan modellerindeki çalışmalarda, yaban mersini ekstraktının katarakt riskini azalttığı rapor edilmiştir.
Antosiyaninlerin görsel fonksiyonları iyileştirmesi üzerine yapılan bazı araştırmalarda ise, frenk üzümü antosiyaninlerinin geçici miyobu engelleyebildiği ve göz yorgunluğunu azalttığı gözlemlenmiştir.
Hangi Meyve ve Sebzelerde Bulunur?
Antosiyanin içeren bazı gıdalar:
- Kiraz
- Siyah erik
- Siyah ve mor üzüm
- Nar
- Pancar
- Turp
- Patlıcan
- Siyah fasulye
- Soya fasulyesi
- Mor lahana
- Üzüm suyu ve şarap
- Dut
- Kırmızı soğan
- Kara mürver
- Siyah kuş üzümü
- Böğürtlen
- Çilek
- Vişne
- Ahududu
- Yaban mersini
Antosiyanin miktarının meyve veya sebzelerin türüne, çeşidine ve olgunluk derecesine bağlı olarak değişebileceği unutulmamalıdır. Örneğin yaban mersininin 100 gramında 60 ila 200 mg arasında antosiyanin bulunurken bu değer kırmızı soğanda 7 ila 21 mg arasındadır. Ayrıca, bu besin maddelerinin sağlığa yararları antioksidan özelliklerine ve diğer besin içeriklerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Ezcümle antosiyaninlerin mükemmel bir diyet dostu olduğu ve beslenmede mutlaka olması gereken fonksiyonel gıdalardan olduğu söylenebilir.
Günlük Alınması Gereken Doz Ne Olmalıdır?
ABD’de, Kanada’da ve Avrupa Birliği’nde ve çoğunlukla bir çok ülkede antosiyaninler için diyet referans alımları henüz mevcut değildir. Ancak Çin’de antosiyaninler için özel önerilen seviye 50 mg/gün’dür.
Antosiyaninlerin diyetle alımının; 20 yaşındaki bireyler için 11.6 ± 1.1 mg/gün olduğu tahmin edilmektedir. Aynı zamanda ortalama olarak günlük antosiyanin alımı; kadınlarda (12,6 ± 1,5 mg/gün), erkeklerle (10,5 ± 0,8 mg/gün) olduğu görülmektedir.
Ayrıca Meraklısına;
Renklendiriciler Nelerdir ve Kullanım Amaçları Nedir?
KAYNAKLAR
[1] Durana, E. A., Giustib, M. M., Wrolstadc, R. E., Gloria, M. B. A. (2001). Anthocyanins from oxalis triangularis as potential food colorants. Food Chem, 75(2), 211-216
[2] Sebastian, R. S., Enns, C. W., Goldman, J. D., Martin, C. L., Steinfeldt, L. C., Murayi, T., Moshfegh, A. J. (2015). New database facilitates characterization of flavonoid intake, sources, and positive associations with diet quality among U.S. adults. J Nutr, 145, 1239-48.
[3] Afacan, F. Ö., & Sönmezdağ, A. S. (2020). ANTOSİYANİNLERİN BESLENMEDEKİ ÖNEMİ VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ. Karya Journal of Health Science, 1(1), 19-24.
[4] KELEŞ, Y. (2015). Antosiyanin pigmentlerin biyokimyası ve analizi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 19-25.
[5] Aktaş, T., & Çölgeçen, H. (2017). Farklı bitki türlerinden bitki doku kültürü teknikleriyle flavonoidlerin üretimi. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2), 665-673.
[6] BİLGİÇ, S., & AKTAŞ, Ö. Ü. İ. ANTİOKSİDAN İÇEREN BESİNLER. Erişim tarihi: 23.01.2024. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=126221.
