Dünyadaki tatlı su, toplam su miktarının %2,5 ‘ini oluşturmakta ve bizler de bu suyun sadece %0,3’ünü kullanabilmekteyiz. Ve bir insanın günlük ortalama su tüketim miktarı 150 litre. Peki, bu hayati öneme sahip ama kaynakları sınırlı olan mirasımızı nasıl koruyacağız? Su ayak izi ile.
Su canlıların yaşaması ve faaliyetlerini devam ettirebilmesi için hayati öneme sahiptir. Hızla artan nüfus ve bu artışın beraberinde getirdiği kişi başına düşen su tüketiminin artması, bunlara paralel olarak artan su kirliliği de bölgesel su kaynakları üzerinde bir ölçüm mekanizmasını gerekli kılmıştır. Bu noktada devreye giren su ayak izi (SA), insanların tüketimine göre kullanılan toplam tatlı su hacmi olarak tanımlanabilir. Giydiğimiz bir pantolonun üretiminden tarladan hasat edilen bir sebzeye kadar hemen hemen her alanda su tüketimini hesaplamak için kullanılması mümkündür. Bu terim, 2002 yılında Prof. Dr. Arjen Hoekstra tarafından oluşturulmuştur.
Neden Önemlidir?
Tatlı su yaşamımız için son derece önemlidir ancak kaynakları sınırlıdır. Bu nedenle su ayak izinin kuruluşlar tarafından ölçülmesi ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir. SA çalışmalarında kullanılması gereken veri sayısının fazlalığı ve SA kavramının günümüzde yeni yeni ortaya çıkan bir parametre olmasından dolayı bu konudaki çalışmalar henüz yeterli değildir. Tarımsal ürünlerin SA bölge bazında ciddi bir orana sahiptir ve bu alanda daha fazla çalışma yapılmaktadır. SA sayesinde dünya su kullanımının daha sürdürülebilir ve verimli olması hedeflenmektedir.
Su Ayak izi türleri nelerdir?
Yeşil su ayak izi: Bir ürünün üretilmesi için gereken yağmur suyu miktarıdır. Bahçe ve tarım ürünleri ile ilgilidir.
Mavi su ayak izi: Ürünü üretmek için gerekli olan yeraltı veya yüzey suyu miktarıdır. Örneğin nehirler, göller, evler, sanayi ve sulu tarım mavi su ayak izine sahip olabilir.
Gri su ayak izi: Herhangi bir ürünün üretim süresi boyunca, su kalitesini korumak ve üretilen atık suyu seyreltmek için gereken tatlı su miktarıdır.
Peki bir tişörtün de su ayak izi olabilir mi?
Pamuktan üretilmiş 300 gramlık bir tişörtün su ayak izi yaklaşık olarak 2500 litredir. Bu da 131,5 damacana su ile eş değerdir. Burada kullanılan suyun kaynağının neresi olduğu da bir hayli önemlidir. Eğer su kıtlığı yaşanılan bir bölge ise bu üretim çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
Türkiye’de Su Ayak İzi
Toplam su ayak izi mavi, yeşil ve gri su ayak izlerinin toplanmasıyla elde edilir. Yapılan araştırmalar sonucunda Türkiye’de üretimin ve tüketimin su ayak izinin neredeyse eşit olduğu belirlenmiştir. TÜİK verilerine göre üretimin 139 mm³/yıl iken tüketimin SA 140 mm³/yıl olarak ölçülmüştür. Türkiye’nin toplam SA’nın %89’unu ise tarım oluşturmaktadır.
Türkiye’nin su açısından zengin bir ülke olmaması, artan nüfus ve gelişen sanayiyle birlikte 2030 yılında su sıkıntısı çekeceği tahmin edilmektedir.
Nasıl Azaltabiliriz?
Duşta suyu boşa akıtmayarak; Duşta geçirilen 10 dakika, 120 litre su harcanması demektir.
Çamaşır ve bulaşık makinelerini tam dolu ve ön yıkamasız kullanarak; ön yıkama yapmak çamaşırlarda fazladan harcanan yaklaşık 10 litre, bulaşıklarda harcanan yaklaşık 50 litre su demektir.
Kıyafet masraflarına dikkat ederek; bir tişört üretmek yaklaşık 2500 litre su demektir.
Ayak izimizin azalması için enerji ve su tasarrufu sağlayan ürünleri kullanmalıyız. Özellikle geri dönüşüme özen göstermeliyiz. İhtiyaç fazlası tüketimden uzak durmalı ve özellikle de evsel su kullanımına özen göstermeliyiz.
Sonuç olarak;
Su ayak izinin düşük ya da yüksek olması tek başına bir anlam ifade etmez. Bir bölgedeki üretim ve tüketimin bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesi gerekir. Suyun bol olduğu bir bölgede su ayak izi insanları direkt olarak etkilemezken, su kıtlığı çeken bir yerde içme suyuna erişim ve hatta bazı canlı türlerinin yok olması gibi olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir.
Su geleceğimizdir, yaşamdır. Geleceğimizi kurtarmak hepimizin elinde. Sen de tasarruf et ve geleceğe bir gün daha ekle.
MERAKLISINA:
Gıda İsrafı Dünyamızı Yok Ediyor!
Kaynakça
Çapar, G. (2018, Mart 30). Su Ayak İziniz Ne Kadar Büyük? Ankara.
Ding, G. K., & Ghosh, S. (2017). Water Footprint. Sustainable Water & Energy Systems (s. 91-103). Ohio.
Muratoğlu, A. (2020). Üretimin su ayak izinin incelenmesi. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 845-858.
Pegram, G., Conyngham, S., Aksoy, A., Dıvrak, B. B., & Öztok, D. (2014). Türkiyenin Su Ayakİzi Raporu. WWF.
Water Footprint Calculator. (2017, May 13). What Is a Water Footprint?
