İnsanlar tarafından çok uzun dönemlerden beri gıda maddelerini koruma ve tatlandırma amacıyla kullanılan tuz, büyük bir öneme sahiptir. Aslına baktığımızda günlük hayatta yediğimiz yemekten tat alamadığımız zaman tuzun eksikliğini hissederiz. Ancak tuz; tüm canlı organizmaların gelişimi için gerekli, klor ve sodyumdan oluşmaktadır. Sonuç olarak tuz, günlük olarak belirli miktarda tüketilmesi gereken kimyasal bir bileşiktir.
Günümüzde çok sayıda farklı tuz çeşidiyle karşılaşıyoruz.
Peki hiç düşündünüz mü?
Bu tuz çeşitleri arasındaki farklar ne olabilir?
Farklı tuz çeşitlerinde hissettiğimiz tat farklılıkları var mı?
Acaba hangi tuz çeşitinin içeriği daha zengin?
Peki bütün tuzlar aynı renge mi sahip?
Sizlerinde tuz ve çeşitleri hakkında söylemek istedikleriniz varsa yorum kısmına yazabilirsiniz.
Başlayalım…
RAFİNE TUZ
Tuz denildiğinde aklımıza ilk gelen sofra veya yemek tuzu olarak adlandırdığımız rafine tuzdur. Rafine tuz, tuz madenlerinden veya buharlaştırılmış okyanus suyundan üretilmektedir. Rafine tuz adından da anlaşıldığı gibi yüksek oranda rafine edilmektedir. Başka bir deyişle saf tuz tamamen eritildikten sonra içerisinde bulunan yabancı maddelerden arındırılarak saf halde kristalleştirilmektedir. Rafine etmek yani tuzu işlemek başlangıçta yabancı maddelerden arındırmak adına ne kadar faydalı gözüksede, tuzun yapısında bulunan doğal ve yararlı minerallerin de arındırılması anlamına gelmektedir. Ayrıca rafine tuz çok yüksek sıcaklıklarda kurutulmakta ve bu durumda tuzun kimyasal yapısının değişmesine neden olmaktadır. Çok daha kötüsü ise aşırı ısı ile tuzun topaklanma ihtimalidir ki, bu aşamada da üretici tarafından tuza eklenen topaklanmayı önleyici katkı maddeleri ile tuzun serbestçe akması sağlanmaktadır. Rafine tuz yaklaşık %97-99 oranında sodyum klorür içermektedir. Birçok ülkede iyot eksikliğini önlemek amacıyla iyot takviyesi yapılmaktadır. Bu nedenle tamamen saf bir bileşik olduğu söylenemez, ancak tüketim açısından kontrollü ve standartlaştırılmış bir üründür.
DENİZ TUZU
Deniz tuzu, deniz suyunun doğal yöntemlerle buharlaştırılmasından elde edilmektedir. Rafine tuza oranla daha iri tanelere sahiptir. Ayrıca deniz tuzu, daha az rafinasyon işlemine tabii tutulmaktadır. Deniz tuzunun içeriği tabii ki de elde edildiği suyun geldiği bölgeye göre değişiklik gösterse de potasyum, demir ve çinko gibi mineralleri eser miktarda bünyesinde barındırmaktadır. Rafine tuz gibi herhangi bir saflaştırma işlemine maruz bırakılmayan deniz tuzu her ne kadar rafine tuza göre daha iyi bir seçim olarak gözüksede çok daha iyisi değildir. Deniz tuzunun içeriği, elde edildiği bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Bazı bölgelerde ağır metaller ve mikroplastik kalıntıları tespit edilmiş olsa da her deniz tuzunun bu tür kirleticiler içerdiğini söylemek doğru olmayabilir. Kaynağına bağlı olarak daha temiz deniz tuzu çeşitleri de bulunmaktadır. Rafine tuza oranla az miktarda mineral içeren deniz tuzu, ayrıca daha güçlü tada sahiptir.
KOŞER TUZU
Sofra tuzundan çok daha büyük taneciklere sahip ve iyot da dahil hiçbir katkı maddesi içermeyen bir rafine tuz çeşitidir. Koşer tuzunun tarihine bakıldığında, Yahudi dini inançlarına göre etin yüzeyinde bulunan kanı çıkarmak amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. Bu durumda koşer tuzu, etin yenilmesi ve kullanılması dinen sakınca bulunmayan ürünler arasına girmesini sağlamıştır. Koşer tuzunu rafine tuzdan ayırt eden en önemli özellikleri daha büyük tanelere sahip olması, farklı dokusu, yapısında iyot bulunmaması ve topaklanmayı önleyici maddeler eklenmemesi ya da çok düşük miktarda eklenmesidir.
PEMBE HİMALAYA TUZU
Pembe Himalaya tuzu, Pakistan’daki Himalaya tuz madenlerinden elde edilmektedir. Doğal yapısında eser miktarda demir oksit bulunduğundan pembe rengini almaktadır. Ancak ‘dünyanın en saf tuzu’ olarak nitelendirilmesi bilimsel olarak kesin değildir. Diğer tuz çeşitlerine kıyasla bazı mineraller içerebilmektedir. Ancak temel bileşeni yine sodyum klorürdür. Himalaya tuzu, rafine tuza oranla daha az miktarda sodyum ve daha fazla miktarda demir, potasyum, magnezyum ve kalsiyum içermektedir. Ayrıca düzenli olarak kullanılan himalaya tuzu, vücudun pH seviyesini dengelemeye, besin emilimini desteklemeye ve toksinleri ortadan kaldırmaya yardımcı olabileceğini öngörülmektedir. Sağlık yararlarının yanı sıra biraz kaba olan himalaya tuzu oldukça güçlü lezzet verme potansiyeline sahiptir.
KELT TUZU
Kelt Denizi yakınlarındaki Fransa’nın Brittany kentinden gelen kelt tuzu, gri renk tonuna sahip bir deniz tuzu çeşididir. Nemini her türlü saklama koşulunda bile koruyabilen kelt tuzu, dokunulduğunda nemini hissetirecektir. Pembe himalaya tuzuyla karşılaştırılan kelt tuzu da içeriğinde az miktarda da olsa eser mineraller içermektedir. Sodyum oranı ise rafine tuza göre daha düşüktür. Aslında kelt tuzu diğer tuzlara oranla en az miktarda sodyum içermektedir. Ayrıca kalsiyum ve magnezyum gibi mineralleri ise oldukça yüksek miktarda içeriğinde barındırmaktadır. Sağlık açısından bakıldığında ise himalaya tuzuyla benzer faydalar sağlamaktadır.
SİYAH TUZ
Pakistan, Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Himalayalar’daki diğer bölgelerin tuz madenlerinden gelen bir kaya tuzudur. Elde edildiği yere ve işleme tekniklerine bağlı olarak farklı siyah tuz çeşitleri olsa da şüphesiz en bilenen çeşitleri Himalaya Siyah Tuz veya Kala Namak’tır. Himalaya siyah tuzu, içeriğinde bulunan kükürt bileşikleri nedeniyle karakteristik bir kokuya sahiptir. Sodyum içeriği diğer tuz çeşitlerine benzer olmakla birlikte, kükürt içeriği nedeniyle farklı bir tat profili sunmaktadır. Antioksidan özelliği olduğu iddia edilse de bu konuda kesin bilimsel kanıtlar sınırlıdır. Volkanik kökenli bir tuz çeşidi olan siyah tuza hiçbir saflaştırma işlemi uygulanmamıştır. Siyah tuzun içeriğine bakıldığında demir, magnezyum gibi eser mineraller haricinde, koku ve renk üzerinde güçlü bir etki yapan kükürt de bulunmaktadır. Siyah tuz üzerinde yapılan araştırmalar halen devam etse de yemeğe kattığı lezzet ve dokunun oldukça etkileyici olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca siyah tuzun sağlığa birçok faydası da yapılan araştırmalarla netlik kazanmaya devam etmektedir. Kısacası siyahtan vazgeçmeyin!
GRİ TUZ
Gri tuz, açık gri renginin tuz havuzlarının kil kaplamasından emilen minerallerden kaynaklanmaktadır. Genellikle Fransa’nın Atlantik kıyılarında üretilmektedir. Gri tuz, vücudumuz için gerekli magnezyum, kalsiyum, demir, potasyum, manganez, çinko ve iyot gibi önemli birçok minerali içeriğinde barındırmaktadır. Kelt tuzuna oranla daha az doğal neme sahip olan gri tuz, yumuşak bir dokuya sahiptir. Gri tuz öğütücüye konmadan kendi kendine kurutulmalıdır. Aksi halde paslanmaktadır ve bu durumda tatta olumsuz etkiler oluşturmaktadır.
TRÜF TUZU
Trüf tuzu, dünyanın en pahalı yiyeceklerinden biri olan trüf mantarı parçacıklarıyla rafine edilmemiş yüksek kaliteli deniz tuzunun karıştırılmasıyla elde edilen bir tuz çeşitidir. Kendine has güçlü bir aroması olduğu da bilinmektedir. Ayrıca toprak altında yetişen ve depolama ile ilgili zorlukları olduğu bilenen bir mantar çeşididir. Böyle bir hammade parçacıklarıyla elde edilen trüf tuzu da oldukça pahalı bir tuz çeşididir. Trüf mantarı bazı antioksidan bileşenler içerebilmektedir. Ancak bu bileşenlerin tuz ile birleştiğinde ne kadar korunduğuna dair yeterli bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Eğer sizde kullandığınız tuzun güçlü bir bağışıklık, sağlıklı bir sindirim, kanser savaşçısı ve daha genç bir görünüm gibi birçok olumlu sağlık etkileri oluşturmasını istiyorsanız trüf tuzunu tercih edebilirsiniz. Ancak pahalı bir tuz çeşidi olduğunu da hatırlatmakta fayda var. Ayrıca sağlığınız için sağlık uzmanına danışmanız gerektiğini de unutmayınız.
Sonuç olarak baktığımızda tüm tuz çeşitleri arasında özellikle besinsel olarak çok büyük farklılıklar görmek pekte mümkün değildir. Ancak şunu söylebilirim ki herhangi bir saflaştırma işlemine maruz bırakılmayan tuzlar, bizler için her zaman çok daha sağlıklıdır.
KAYNAKÇA
10 Different Types of Salt & How to Use Each Mike RAHEL 07 September 2019
5 Different Types of Salt and How They Affect Health Erin MEYERING 12 Sep tember 2016
Truffle Salt Pros & Cons: Is Truffle Salt Good or Bad for Health? Annie PRİCE 18 September 2018
An Overview of Various Types of Salt Shannon Macias
Tuz Tüketimi ve Sağlık R. İclal ÖZTÜRK, Muazzez GARİPAĞAOĞLU 09.04.2018
Meraklısına:
Lezzet ve Tazeliği Saklamanın Eğlenceli Yolu: Konserve Gıdalar
