Alkollü içkiler çok eski bir tarihe sahiptir ve dünyanın hemen her bölgesinde üretilmektedir. Genel olarak tahıllardan elde edilen alkollü içkilere bira, meyvelerden elde edilenlere ise şarap adı verilmektedir. Yüksek alkollü içkiler ise hammadde, işleme tekniği ve yörelere göre isim alır. Alkollü içkilerin üretiminde temel olay etil alkol fermantasyonudur. [1]
Türkiye’de Alkollü İçki Tüketimi
Alkollü içki tüketimi; mevzuat, nüfus, yabancı turist sayısı ve fiyat gibi etkenlere bağlı olarak değişmektedir. Tüketilen içkilerin yarısından fazlasını bira oluşturmaktadır. [2]
2022 yılında yapılan Türkiye Sağlık Araştırması verilerine göre alkol kullanmayan bireylerin (daha önce kullanan ve hiç kullanmayanlar) oranı 2019 yılında %85,1 iken 2022 yılında artarak %87,9 olmuştur. [3]
Her alkollü içki türü farklı alkol oranlarına sahiptir. Bu oranlar hem içkinin tadını etkiler hem de etkilerini belirler.
En Popüler Alkollü İçkilerin Alkol Oranları
1. BİRA
Malt şırasının şerbetçiotu ile kaynatılıp fermente edilmesiyle üretilen bir içkidir. Türk Gıda Kodeksi Bira Tebliği’ne göre biranın hacmen % 0,5’den % 10’a kadar alkol içerebileceği belirtilmiştir. [2]
Piyasadaki biraların çoğu genellikle %4 -%6 arasında alkol içermektedir. Hafif bir alkol oranına sahip olması birayı gündelik tüketim için ideal hale getirmektedir.
2. ŞARAP
Türk Gıda Kodeksi Şarap Tebliği’ne göre şarap; parçalanmış veya parçalanmamış yaş üzümün veya üzüm şırasının, kısmen veya tamamen alkol fermantasyonu ile elde edilen bir içkidir. Aynı tebliğe göre ülkemizde piyasaya arz edilen şaraplar hacmen en az % 9 en fazla % 15 alkol içermelidir. [2]
Şaraplarda alkol oranı iklim ve üzüm çeşidine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Soğuk iklimlerde üzümler yeterince olgunlaşamayacağı için daha az şeker üretirler. Buna karşılık sıcak iklimlerde üzümler bol güneş ve uzun olgunlaşmayla daha fazla şeker biriktirir ve bu fermantasyonla alkole dönüşür.
Ayrıca bazı üzüm çeşitlerinin doğal olarak daha tatlı olması da fermantasyon sırasında daha fazla oranda alkol oluşmasını sağlar.
Kırmızı, beyaz ve pembe şaraplar üzüm türü ve üretim yöntemine göre farklı oranlarda alkol içerirler.
- Kırmızı Şarap: Alkol oranı genellikle %12 ile %15 arasında değişir. [4]
- Beyaz Şarap: Alkol oranı genellikle %5 ile %14 arasında değişir. Beyaz üzümler kırmızı üzümlere göre daha az şeker içerdiğinden dolayı beyaz şarapların alkol oranı kırmızı şaraplara göre daha azdır. [4]
- Rosé (pembe) Şarap: Kırmızı ve beyaz şarap arasında bir renk tonuna sahiptir. Genellikle %12 oranında alkol içerir. [4]
3. ŞAMPANYA
Özel kutlamaların vazgeçilmezi olan şampanya Fransa’nın “Champagne” bölgesine ait yüksek şekerli üzüm sularından üretilmektedir. Alkol miktarı %12-15 aralığındadır.
Şampanyaların köpüklenmesi doğal fermantasyon ya da gaz ilavesi ile olur. [5]
4. KONYAK
Beyaz üzüm şarabından üretilmekte olup, alkol miktarı %40’tır. [5]
5. VOTKA
Çavdardan veya patatesten üretilir. Alkol miktarı %40-%50 arasındadır. Nötr tadı nedeniyle kokteyllerde tercih edilir.
6. VİSKİ
Tahılların fermantasyonu ve damıtılması ile elde edilir. İskoç, İrlanda, Bourbon ve Tennessee gibi farklı türleri bulunur. Alkol oranı genellikle %40-50 arasındadır.
7. TEKİLA
Meksika’nın agave bitkisinden üretilen tekila, %35-50 alkol oranına sahiptir. Kokteyllere eklenerek veya shot olarak tüketimi genellikle yaygındır.
8. ROM
Melas veya doğrudan şeker kamışından elde edilir. Alkol miktarı %45-50 aralığındadır. [5]
9. CİN
Ardıç başta olmak üzere çeşitli bitkilerle aromatize edilip dinlendirilmeden satışa sunulan yüksek alkollü damıtık bir içkidir. Cindeki tadın başlıca kaynağı, alkolün birlikte damıtıldığı bitkisel maddelerdir. [7]
Alkol oranı %40-47 arasında değişir. Ancak ferahlatıcı bir tadı vardır. Genellikle tonik ve kokteyllere eklenerek tüketilir. Cin üretiminde kullanılan yöntemler çok çeşitlidir. [7]
10. BRANDY
Brandy, elma ve şeftali gibi meyve şaraplarından üretilir. Alkol miktarı %40’tır. [5]
11. LİKÖRLER
Alkol dereceleri %17-25 arasında değişen içkilerdir. İçerisinde viski, votka, brandy, cin ve rom kullanılan likörlerin alkol oranları % 40’a kadar yükselmektedir. [6]
12. RAKI
Türk kültürünün vazgeçilmez içeceği rakı, genellikle %40-50 arasında bir alkol oranına sahiptir. Kuru üzüm şırası kaynaklı şarabın damıtılmasıyla üretilir ve anason ile aromatize edilir. [5]
- 18 yaşından küçüklere alkol satışı yasak olduğunu unutmayın.
Ayrıca Meraklısına;
Kahve Çeşitlerinin Farkı Nedir?
Kombucha Çayı: Bizim İçin Yeni Bir Tat
KAYNAKÇA
[1] Canbaş, A. (1986). Bira, şarap ve yüksek alkollü içkilerin üretiminde mikroorganizmalar. Gıda, 11(5).
[2] Buzrul, S. (2016). Türkiye’de alkollü içki tüketimi. Journal of Food and Health Science, 2(3), 112-122.
[3] Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Türkiye Sağlık Araştırması 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2022-49747. (Erişim tarihi: 16 Aralık 2024).
[4] İyi Şarap. (2024). Şarap alkol oranları. https://iyisarap.in/pages/sarap-alkol-oranlari (Erişim tarihi: 16 Aralık 2024).
[5] Elgün, A. (2019). HELALLİK AÇISINDAN ALKOLLÜ İÇKİLER, İÇECEKLER VE GIDA MADDELERİNDE ALKOL. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 18-29.
[6] Milli Eğitim Bakanlığı. Likörler ve servisi. http://mtod.mebnet.net/sites/default/files/lik%C3%B6rler%20ve%20servisi.pdf. (Erişim tarihi: 16 Aralık 2024).
[7] Ankara Üniversitesi. Açık Ders Kaynağı. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=104506. (Erişim tarihi: 16 Aralık 2024).
[8] SOMM Gastro. Şarap alkol oranı. https://www.sommgastro.com/sarap/sarapalkol. (Erişim tarihi: 16 Aralık 2024).
