Helal gıda, İslam dinine göre izin verilen gıdalardır. İslami beslenme kanunları, Müslümanların hangi gıdaların helal olduğunu anlamasında rehber kabul edilen ve tüm dünyada Müslümanlarca kabul edilen bir kanunlar bütünüdür. Bazı spesifik öğretiler farklılık gösterse de yiyecek ve içeceklerin domuz eti, alkol/sarhoş edici maddeler, zehirler, zararlı maddeler veya hijyenik olmayan unsurlardan arındırılmış olması gerektiği konusunda fikir birliği vardır. Herhangi bir et, İslam’a göre öngörülen yöntemlere uygun olarak hazırlanmalıdır.
Haram Kabul Edilen Yiyecekler ve Helal Gıda Kuralları
Gıda ürünü aşağıdakilerin tümünü içermemelidir:
- Domuz/Domuz eti ve yan ürünleri (jelatin vb. gibi)
- Alkollü içecekler, sarhoş edici bitkiler
- Sürüngenler ve böcekler
- Etobur hayvanlar, yırtıcı kuşlar (balık hariç)
- Karada ve suda yaşayan hayvanlar (kurbağa, timsah vb.)
- Kaynağı; kullanımı helal olmayan enzimler, emülgatörler ve aromalar gibi bileşenler içeren gıdalar şüphelidir (mashbooh), çünkü bu bileşenlerin kökeni bilinmemektedir.
- İslam hukukuna göre kesilmek dışında herhangi bir yöntemle ölen hayvanlar
- Bitler, kurtçuklar, fareler, sıçanlar, örümcekler ve benzeri hayvanlar gibi genel olarak itici olduğu düşünülen hayvanlar
- Kan
- İnsan vücudunun bir parçası veya yan ürünü (Örneğin; L-Sisteindeki insan saçı)
Yukarıdaki ürünlerden herhangi birini veya daha fazlasını en küçük miktarda da olsa içeren tüm gıdalar helal tüketime uygun olmadığından Müslümanlar için haramdır. Ürünlerin hazırlığında, işlemesinde ve üretiminde de bu ürünlerden arınmış olması gerekmektedir. Gıda ile temas eden ambalaj malzemesi de İslami tüketimce uygun olmayan maddeleri içermemiş ve yukarıdaki maddelerden arınmış olmalıdır.
Videoya göz atabilirsiniz: Yapay Etin Geleceği: Üretimi, Fayda ve Zararları, Helal mi?
Vegan/Vejetaryen Yiyeceklerde Helal-Haram İlişkisi
Vegan yiyecekler her zaman helaldir. İstisnai olarak alkol veya sarhoş edici maddeler kullanıldığında haram kabul edilir. Vejetaryen yiyecekler, özellikle de süt ve yumurtada kişinin İslam hukukunu nasıl yorumlandığına bağlı olarak haram/helal durumu değişkenlik gösterebilmektedir. Burada iki farklı görüşe yer verilmektedir:
- Süt ürünleri ve yumurtalar, helal olmayan hayvan kesim yöntemlerine göre üretildiğinde (örneğin, üretken olmayan erkek civcivlerin veya buzağıların doğumda öldürülmesi) ya da peynirde helal olmayan hayvansal peynir mayası kullanıldığında bu ürünler helal gıda olmaktan çıkar.
- Aynı zamanda bazı hayvanların diyetinde domuz eti veya yan ürünleri ve helal olmayan farmasötiklerle beslenebiliyor, bu durumda da ürünler helal olmaktan çıkmaktadır.
Yaygın Gıda İçerikleri ve Katkı Maddeleri’nde Helal-Haram İlişkisi
İslami usullere göre kesilmemiş hayvanlardan veya domuzdan üretilen tüm gıda maddeleri ve katkı maddeleri haramdır ve Müslümanların tüketimine uygun değildir. Alkol içeren veya alkol kullanılarak üretilen her türlü gıda ürünü, bileşen veya katkı maddesi haramdır.
Aşağıda bazı katkı maddelerinin içeriği ve helallik durumuna değinilmiştir:
- Asetik asit: Doğal olarak bitki sularında bulunur ve sentetik olarak hazırlanıp hayvan dokularından elde edilebilir. Hayvansal dokulardan yapıldığında helal olmaz ancak bitkisel kaynaklardan veya sentetik olarak yapılıyorsa helaldir.
- Adipik asit: Pancarda doğal olarak bulunur, sentetik olarak hazırlanabilir. Kökeni bitkisel olduğu için helaldir.
- Agar Agar: Jelatin yerine kullanılan deniz yosunudur. Bitkisel kaynaklı ve doğal olduğundan helaldir.
- Beta-apo-8-Karotenal (C30) Apokarotenal (E160e): Bitkilerden elde edilen turuncu/sarı renktir. Ancak suda çözünmesi için jelatin veya domuz yağı kullanılabilmektedir. Balık haricinde hayvansal jelatin veya domuz yağı kullanılması durumunda haramdır.
- Karmin (E120): Ürünlere kırmızı rengini vermek için kullanılan, kurutulmuş bir böcekten elde edilen maddedir. Helal kullanıma uygun değildir.
- Çikolata likörü: Çikolatadan yapılan, çikolata aromalı ürünlerde kullanılan bir tür şuruptur. Alkol içermez, dolayısıyla kullanımı helaldir.
- Dekstroz (mısır şurubu): Nişastadan yapılmaktadır. Tatlandırıcı ya da renklendirici olarak kullanılır. Kökeni bitkisel olduğu için helaldir.
- E322 lesitin: Başta yumurta sarısından elde edilen ancak ticari olarak soya yağından elde edilen emülgatördür. Helalkullanıma uygundur.
Koşer Gıda Helal Midir?
Genel olarak Koşer gıdalar ve yemekleri Müslümanlar için güvenli, yenilebilir helal gıda ürünlerdir. Koşer beslenme, Yahudi kanunlarına göre olan yiyecek ve içeceklerdir. Koşer beslenme kuralları da İslami beslenme kısıtlarına benzemektedir. Yahudi yasalarında da tıpkı İslam beslenme kuralları gibi leş, domuz eti ve kan tüketimi yasaktır. Ancak alkol tüketimine izin vardır. Aynı zamanda izin verilmeyen et kaynaklarından işlenen jelatinler de Koşer yemeklerinde kullanılabilmektedir. Dolayısıyla Müslüman bir kişi Koşer uygulanan bir restorana gittiğinde bu istisnalara dikkat etmelidir .
Sitemizdeki diğer yazılara da göz atabilirsiniz:
Gıdalar Nasıl Muhafaza Edilmeli?
Çikolata Çiçeklenmesi (Chocolate Blooming) Nedir?
Kaynakça
- ASRI, R. (2022, Ağustos 18). What Is Halal Food? Meaning, Types And Halal Meat Certification.
- BYFINE DINING LOVERS, EDITORIAL STAFF. (2021, Haziran 11). Halal Food: What does it mean?
- DEPARTMENT OF HALAL CERTIFICATION EU. (2023). Halal Food Guidelines.
- What is Halal Food? A Comprehensive Guide. (2019, Aralık). crescentrating
